Spreiding van de geslachtsnaam

Mensen zijn over het algemeen niet zo honkvast. Om redenen van uiteenlopende aard (werk, partner, leger, oorlogen, enz.) trekt men dikwijls naar andere streken en zelfs de wijde wereld in. Hoewel de Lensvelten een beetje 'n uitzondering op deze regel lijken te vormen, omdat er wel erg veel in de streek, en dan met name in Dussen Munsterkerk, zijn blijven wonen, heeft toch 'n niet onbelangrijk gedeelte van de nazaten van oerstamvader Jan zijn vleugels uitgeslagen om elders zijn geluk te beproeven.

Dit uitzwermen heeft zich vooral gedurende de laatste decennia geïntensiveerd, maar het gebeurde vroeger natuurlijk ook al. Het achterhalen van de bestemming van die personen is over het algemeen een ondoenlijke klus. Er zijn echter wel bronnen welke ons informatie kunnen verschaffen over het voorkomen van achternamen in Nederland.

Telefoonboeken zijn wat dat betreft een geliefd naslagwerk en zijn, doordat de gegevens ervan nu ook op CD-Rom staan en middels de computer te raadplegen zijn, veel toegankelijker geworden. We praten dan echter over de meest recente situatie. Ook in het verleden werden personen met naam en verblijfplaats geregistreerd, bijvoorbeeld tijdens volkstellingen.

De resultaten van dit deelonderzoek vindt u in een tweetal hoofdstukken.


Volkstelling van 1947

Na de 2de wereldoorlog, in 1947, werd er in Nederland zo'n algemene volkstelling gehouden. Een van de uitkomsten van deze volkstelling was de inventarisatie van de familienamen in Nederland. Alle voorkomende namen van dat moment zijn vastgelegd in het Nederlands Repertorium van Familienamen. Deze vastlegging is geschied per provincie, per gemeente met vermelding van het aantal keren dat de betreffende familienaam geregistreerd werd.

In deze registers per provincie c.q. 3 grote steden, blijkt de naam Leijnsvelt niet meer voor te komen. Van de nog bestaande varianten werd 'n indeling gemaakt per regio.

Brabant omvat de huidige provincie Noord Brabant. Midden Nederland wordt gevormd door Gelderland en Utrecht, inclusief het aan deze laatste provincie grenzend Het Gooi, dat geografische gezien eigenlijk bij Noord Holland hoort. Ook Overijssel is aan deze regio toegevoegd; dit vanwege het feit dat de naam slechts in 1 plaats (Zwolle) voorkomt, welke bovendien nog kort aan de Veluwe grenst. Noord Holland betreft de huidige provincie maar dus zonder Het Gooi. Zuid Holland beperkt zich eveneens tot de huidige provinciegrenzen, terwijl met de Randen van Nederland bedoeld wordt de 3 noordelijkste provincies Groningen, Friesland en Drente alsmede Limburg en Zeeland.

De in 1947 nog bestaande verschillende varianten van de naam werden in genoemde regio's van Nederland als volgt geregistreerd:

RegioLensveltLensveld(t)LijnsveltLijnsveldTotaal
Brabant51800 59
Mid Ned1035220 85
Noord Hol8266 22
Zuid Hol542500 79
Rand Ned1010 2
TOTAAL124395926248

Wat direct opvalt is dat de naamvariant Lensvelt (met 'n T) met voorsprong de meest voorkomende is; maar liefst 50 % van het totaal wordt gevormd door Lensvelt (met 'n T). De overige varianten volgen op respectabele achterstand. Nu moeten we natuurlijk niet vergeten dat het cijfers van 'n volkstelling betreft waarbij de grootte van de gezinnen ook invloed heeft op het eindgetal, maar zelfs dan blijft het grote aandeel evident.

Verder kunnen we concluderen dat 2/3 deel van het totaal van opgetekende namen met "Lens" begint en 1/3 deel met "Lijns".

In bovenstaande grafiek is weergegeven het aantal keren dat een naamvariant voorkomt; dit dan opgebouwd per regio.

Wanneer we kijken naar de indeling per regio doet het volgende fenomeen zich voor : Niet in Brabant komt de naam het meest voor, maar met ruim 1/3 deel van het totaal is Midden Nederland koploper. Deze regio wordt op de voet gevolgd door Zuid-Holland en pas op de 3e plaats komt Brabant. Daarbij dienen we dan wel in aanmerking te nemen dat de regio Midden Nederland qua oppervlakte wat ruimer bemeten is dan de andere regio's.

In deze 2de grafiek is weergegeven het aantal keren dat de naam in 'n regio voorkomt, maar nu opgebouwd per naamvariant.

Als we inzoomen op de achterliggende details constateren we dat de randen van Nederland (Groningen, Friesland, Drente, Zeeland en Limburg) in die tijd (1947) nog niet of nauwelijks bevolkt werden door Lensvelten, van welke schrijfwijze dan ook. Ook Overijssel, dat we tot Midden Nederland hebben gerekend, is matig vertegenwoordigd met slechts 4 x Lijnsvelt in Zwolle.

In de andere gebieden die we tot de regio Midden Nederland hebben gerekend: Gelderland, Utrecht, maar ook Het Gooi, is met name de Lijnsvelt(d) variant sterk vertegenwoordigd. Daarbij valt het op dat de grootste populaties geografisch gezien erg dicht bij elkaar zitten, te weten: 23 in Amersfoort, 13 in Apeldoorn, 9 in Nijkerk, alsmede 10 in Hilversum en nog een aantal in wat omliggende plaatsen.

De Lensvelt(d) tak manifesteert zich vooral in Zuid Holland en Brabant. Daarbij moet men Lensveld (met 'n D) in Zuid Holland voornamelijk zoeken in de omgeving van Vlaardingen/Schiedam, terwijl in Brabant deze uitsluitend in Kaatsheuvel (Gem. Loon op Zand) te vinden zijn.

Lensvelt (met 'n T) vindt men in de provincie Zuid Holland vooral in en rond Den Haag (31) en in en rond Rotterdam (23). In ons eigen vertrouwde Brabant is de naam het sterkst vertegenwoordigd in Dussen met 23, gevolgd door Made/Drimmelen met 12 en Oisterwijk met 7. De overigen wonen wat verspreid in de provincie.

Globaal genomen kunnen we dus spreken van een concentratie van de naam op de Veluwe, in Zuid-Holland en in Brabant. Gelet op hetgeen in het hoofdstuk Naamhistorie beschreven werd mogen wij m.i. gerust stellen dat de verschillende naamvarianten, en daarmee dus ook de verschillende regionale groeperingen, allen dezelfde stamvader hebben. Voor wat betreft de Zuidhollandse-tak is dit door genealogisch onderzoek ook feitelijk onderbouwd. Inzake de Veluwe-tak is nog enig nader genealogische onderzoek noodzakelijk om deze conclusie te staven.

Opmerkelijk in dit deelonderzoek is verder dat er in 1947, ruwweg genomen, 'n concentratie van 50-70 Lensvelten is in Brabant, 50-70 Lensvelten in Zuid-Holland en 50-70 Lijnsvelten op de Veluwe. In Brabant heeft de stamvader gezorgd voor dat getal aan nakomelingen. Omstreeks midden 18e eeuw trekt 'n Lensvelt naar Zuid-Holland (zie: Zuidhollandse-tak), welke aldaar voor ongeveer eenzelfde aantal nazaten zorgt.
Omdat het aantal Lijnsvelten in 1947 op de Veluwe nagenoeg hetzelfde aantal bedraagt, is dat op z'n minst 'n aanwijzing dat er - wellicht in de 17e eeuw - een Lensvelt nazaat naar die streek getrokken zal zijn.

Terug naar inhoud


Zoekresultaten Nederlands Telefoonboek 1997

Vijftig jaar later blijkt de aanwezigheid van de diverse naamvarianten in de verschillende regios opmerkelijk veel overeenkomsten te vertonen met die van de Volkstelling van 1947. Dat blijkt uit een selectie gemaakt op de naamvarianten uit het het gedigitaliseerde Nederlandse Telefoonboek van 1997. Hierbij dienen we dan wel in aanmerking te nemen dat het bij de Volkstelling van 1947 om personen gaat, waar het Nederlandse Telefoonboek slechts telefoonaanluitingen weergeeft. Ruwweg genomen kan men de telefoonaansluitingen met de factor 3 vermenigvuldigen om een indicatie te krijgen omtrent het aantal personen.

Onderstaand een weergave van de zoekresultaten uit het Nederlands Telefoonboek 1997. Hierbij is voor wat betreft de indeling in regios gekozen voor dezelfde opzet als gehanteert bij de hiervoor weergegeven uitkomsten van de Volkstelling van 1947, opdat de resultaten onderling goed vergelijkbaar zijn.

RegioLensveltLensveld(t)LijnsveltLijnsveldTotaal
Brabant39101 41
Mid Ned130271151
Noord Hol50409
Zuid Hol17281046
Rand Ned40217
TOTAAL78293413154

De overeenkomsten worden nog het best duidelijk wanneer men de uitkomsten grafisch met elkaar vergelijkt.

In bovenstaande grafiek het aantal aansluitingen per naamvariant; opgebouwd per regio.

Net als in 1947 is Lensvelt (met 'n T) nog steeds duidelijk de meest voorkomende naam, waarbij er wel een accentverschuiving heeft plaatsgevonden van Zuid-Holland naar Midden-Nederland.
Lensveld (met 'n D) is afgenomen in Brabant, terwijl Lensveldt (met DT) relatief gezien in aantal behoorlijk is gestegen.
Zowel voor Lijnsvelt (met 'n T) als Lijnsveld (met 'n D) vertoont het beeld opmerkelijk veel gelijkenis met dat van de Volkstelling 50 jaar eerder. Opmerkelijk is wel dat Lijnsveld (met 'n D) in Noord Holland niet meer voorkomt.

De 2de grafiek toont het aantal aansluitingen in 'n regio, maar nu opgebouwd per naamvariant.

De verhouding tussen de diverse regios is niet significant gewijzigd. Het aandeel van Rand-Nederland is wat groter geworden. Meest opvallend is wellicht nog de ook hier duidelijk zichtbare toename van de naamvariant Lensveldt (met DT) in de regio Zuid-Holland.

Conclusie van deze vergelijking is dat er in de tijdspanne van een halve eeuw wel wat verplaatsing heeft plaatsgevonden, maar dat het algemene beeld niet wezenlijk veranderd is. Gezien de toegenomen mobiliteit van de mensen is dit toch enigzins verrassend.

De spreiding van de familienaam in Nederland aan de hand van telefoonabonnees, kan ook worden geraadpleegd op de website familienaam.nl De geprojecteerde kaarten zijn gebaseerd op het bestand van telefoonabonnees van 1993.

Terug naar inhoud


© Ton Lensvelt, e-mail adres: tonlensvelt@ziggo.nl