Wiel Nieuwesteeg

Het Wiel achter de Nieuwesteeg

Van relict van een dijkdoorbraak tot vuilnisstortplaats

Op kadasterkaarten van de Gemeente Dussen uit ± 1832 staat achter de Nieuwesteeg een wiel aangegeven en wel onder kadastraal nummer Sectie F 02, nummer 203, groot 2,50 are. Het water, maar ook de omliggende percelen nummer 202 en 204, waren in die tijd eigendom van een zekere T. van de Kasteele uit ’s-Gravenhage. Van oudsher werd het gebied gelegen in de Zuidhollandsche Polder aldaar aangeduid als Hoeckxens.

In die tijd (omstreeks 1832) bestond het wiel dus al. Het ontstaan ervan zal te wijten geweest zijn aan een dijkdoorbraak in de Kornsche Dijk. Ook op een kaart van Joris de Roij en Matheus van Nispen, getekend in 1669 (Hingman collectie Nationaal Archief Den Haag nr. VTH-1413) staat het betreffend wiel afgebeeld. Het is in die tijd overigens beduidend kleiner dat het wiel waar de bekende Krekeldraai in Dussen zijn naam aan te danken heeft.

Een precieze datering van het wiel is niet bekend, maar moet hoogstwaarschijnlijk ruim voor de aanleg van de Zuidhollandsche Polder liggen, toen het water in de herfst- en wintermaanden nog opdrong tot aan de Kornsche Dijk en daar relmatig voor problemen en wateroverlast zorgde. Een ruwe inschatting zou daarom kunnen zijn dat het wiel zich zo ongeveer tussen 1450 en 1550 gevormd zal hebben.

Het wiel stond oorspronkelijk (in 1669) middels een water in verbinding met de zuidelijker gelegen Scheijsloot. Dit water liep dwars door het Hoeckxens en het tegenover gelegen Goeijpoort, aan de andere (zuid)kant van de Nieuwe Steeg.
Binnendijks ligt er in die buurt nog steeds een wiel. Door de aanwezigheid van deze wielen heeft de aansluiting van de Nieuwesteeg met de Kornsche Dijk dan ook de naam De Putten gekregen. Het was van oudsher een verzamelplaats voor werknemers van de papierfabriek om vandaar gezamenlijk, eerst te voet, later per fiets naar het werk aan Keizersveer te vertrekken. Volgens de Gemeente Atlas van Nederland uit 1865-1870 van J. Kuyper werd aan De Putten tol geheven. Op de hoek van de Nieuwesteeg met de dijk stond tot voor enige tientallen jaren het befaamde café De Posthoorn ook wel aangeduid als de Zeeman, zo genoemd naar de laatste eigenaar Wijnands die erom bekend stond dat hij zulke sterke verhalen kon vertellen. De naam Posthoorn duidt op een postiljonfunctie of -plaats, hetgeen ook de aanwezigheid van een van Dussens’ eerste brievenbussen aldaar zou kunnen verklaren. Kortom De Putten was van oudsher een trefpunt voor reizigers en bewoners.

Na de oorlog, begin jaar vijftig, werd er voor het eerst in Dussen een vuilnisophaaldienst in het leven geroepen. Burgers zetten voortaan het huisvuil in een oude wasteil of kookketel, maar ook in zakken aan de straatkant waar het dan met paard en wagen werd opgehaald door David van de Westen (vader van Jan van de Westen de huidige eigenaar van De Koppelpaarden te Dussen). David had ook een knecht in dienst, namelijk Mark van Tilburg uit de Wilhelminastraat, die veelal de bok bemande. Nogal wat kinderen uit Dussen maakten in die tijd graag van de gelegenheid gebruik om een ritje te maken met de vuilniswagen onderwijl Mark of David een handje toestekend.
Als de wagen vol was, werd naar de Nieuwe Steeg gereden. Daar lag een pad ter hoogte van de woning van Kobus van de Broek (thans bewoond door diens zoon Ad van de Broek) dat naar het wiel voerde. Het huisvuil werd in het wiel gestort. Het wiel is als stortplaats dienst blijven doen tot het geheel gedempt was. Daarna is het afgedekt geworden met aarde.

Thans bestaan plannen om in samenwerking met het Brabants Landschap het oorspronkelijke wiel onder een separaat kadastraal nummer in oude glorie, voordat het een vuilnisstort werd, te herstellen. Of een eventuele resterende bodemverontreininging van de voormalige stortplaats deze plannen zal doorkruisen, is in deze fase nog niet in te schatten.

Bronnen

De Woonomgeving, kadasterkaart ±1832 met minuutplan en OAT (Oorspronkelijk Aaanwijzende Tafel)
Gemeente Atlas van Nederland, 1865-1870 door J.Kuijper
Kaart en metingen van de landen ten westen van Dussen uit 1669 door Joris de Roij en Matheus van Nispen, 2003 Paul & Anja Seesink-van der Pluijm

Terug naar Streekhistorie