Rep. Lenen Strijen, Arkel, Altena, Merwede, etc.

Repertorium Lenen Strijen, Arkel, Altena, Merwede, e.a.

Repertorium op de lenen van Strijen onder Dussen Muilkerk, 1290-1650 door J.C. Kort

De heerlijkheid Strijen komt in 1294 door huwelijk in handen van de heer van Putten, in wiens administratie ook de lenen van de hofstede, waarvan de ruïne thans in de gemeente Oosterhout ligt, te vinden zijn. Deze lenen zijn intussen slechts door de aanleg van een afzonderlijke lijst van leenmannen van Strijen'1 van ca. 1300 herkenbaar, terwijl van een eigen heer van Strijen slechts een beschikking over een leen bekend is (nr. 67). Voor het overige is de scheiding met de leenkamer van Putten, waaraan ook lenen in Strijens gebied verbonden waren, na 1300 uitsluitend gemaakt op grond van het territoriaal uitgangspunt. Daar de heerlijkheid Putten en Strijen in 1449 aan de graven van Holland kwam ,werd de registratie van de lenen voortgezet door hun Leen- en Registerkamer (LRK). Voor de verwijzingen in het archief van de heren van Putten werd volstaan met het inventarisnummer en folio zonder meer.

1. C. Hoek, Leenmannen van de heren van Putten en Strijen, in: Ons Voorgeslacht, jrg. 25, 1970, pp. 65-67.

DUSSEN

3. 10 pond uit goed, voorheen van Moene Vraet, aan de zuidzijde in een ongenoemde plaats.
30-03-1307: Hugo van Maarland na opdracht, 1 fo. 205~.(N.B. Hessel, Hugo en Jan van Maarland worden in 1246 als getuigen voor de heer van Putten genoemd, 1 fo. 194).
4. Een hoeve land [Adriaan van Herlaar hoeve] (1396: aan die Dussen; 1536: groot 12 morgen; 1462: die al geruime tijd onder water stond maar nu ongeveer een jaar geleden is bedijkt; 1536: strekkend van de halve Dussen tot het land van Altena, enerzijds: de nonnen van Dordrecht, anderzijds oost: erven Adriaan Willemsz.)
18-10-1362: Nikolaas van Malland, zoon van heer Herbaren vander Dussen, persoon van Muilkerk, zoals Dirk die Kok, neef van de leenheer, eventueel te komen op Alverade, zijn zuster, gehuwd met Jan Neve, 1 fo. 253.
01-11-1362: Lijftocht van heer Herbaren van der Dussen, 1 fo.253~.
14-03-1382: Nikolaas van Malland Nikolaasz., 1 fo. 219v, 64 fo. 28~.
22-02-1396: Jan van Malland, zoon van Nikolaas van Malland uten Broek, bij dode van Nikolaas van Malland, zijn neef, met lijftocht van Ida, dochter van Jan Poniker van Drongelen, zijn vrouw, op het huis en twee kampen, groot 7½ morgen, 1 fo. 227v, 64 fo. 28~.
01-04-1413: Jan van Malland, zoon van Nikolaas uten Broek, 1 fo. 240.
15-11-1432: Het leen is aan de leenheer vervallen, 71.
16-06-1462: Adriaan van Herlaar, ridder, bij overdracht door Jan Hendriksz. na verzuim, LRK 117b fo. 42v-43~.
18-05-1485: Jan van Herlaar bij dode van Adriaan, zijn vader, LRK 120 c. Zd. Holland fo. 8.
07-08-1503: Frederik van Herlaar bij dode van Jan, zijn broer, waarna overdracht aan Jacob Quekel van de helft, LRK 122 c. Zd. Holland fo. 28~.
07-10-1528: Jacob Quekel bij dode van Jacob Quekel Hugenz., zijn vader, LRK 125 c. Zd. Holland fo. 7v-10.
31-05-1536: Adriaan van Herlaar bij dode van Frederik, zijn vader, met de helft en met de andere helft bij overdracht door Jacob Quekel, LRK 125 c. Zd. Holland fo. 53.
10-09-1554: Lijftocht van Hildegonde van Eil, gehuwd met Adriaan van Herlaar, LRK 128 c. Zd. Holland fo. 14.
07-09-1594: Hendrik Dudijn te Den Haag voor Arnout van Lawijck voor Johanna van Herlaar, diens vrouw, bij dode van Adriaan, haar oom, waarna overdracht aan Brien de Feiter te Gorinchem met lijftocht van Geertruida van Wijtvliet, weduwe van Adriaan van Herlaar, LRK 138 fo. 277v-279.
17-01-1637: Hendrik Doedijns Arnoutsz. bij overdracht door Maria van Alveringen voor Jan de Feiter, haar zoon, die aankwam van Brien, diens vader, schout van Gorinchem, bij verzuim, waarna overdracht aan Pieter Helman, LRK 147 c. Zd. Holland fo. 3Ov-35.
26-05-1645: Filips Helman voor Johan Helman, zijn neef, bij dode van Pieter, diens vader, LRK 150 c. Zd. Holland fo. 2v.

[Bron: Ons Voorgeslacht, 1979 (betreffende Dussen 41-44]

Repertorium op de lenen van Arkel onder Dussen Munsterkerk, 1352-1648, door J.C. Kort

In het land van Heusden en Altena beschikten de heren van Arkel over ruim dertig lenen. Voor Altena worden deze opgesomd in een ongedateerde lijst.') Daarin zijn de lenen onderscheiden naar de mannen met oud leen en die met nieuw leen. In de laatste groep worden data van 1398 tot 1400 genoemd. De lijst zal daarom ontleend zijn aan registratie van Jan van Arkel, die vanaf 1396 gelopen zal hebben. De mannen met oud leen zullen die lenen in 1396 na de dood van Otto van Arkel verheven hebben.

') LRK 56 achterin geplakt.

DUSSEN

28. 28 hont land in Munsterkerk, genaamd Pruimwerf.
18-05-1412: Wouter van Schoonhout Arnoutsz. bij dode van Jan van Schoonhout Hendriksz., zijn oom, die hield van heer Jan van Arkel, LRK 54 fo. 86~.
06-03-1421: Wouter van Schoonhout Arnoutsz., LRK 62 fo. 212.

[Bron: Ons Voorgeslacht, 1984 (betreffende Dussen 103-104]

Repertorium op de lenen van Altena onder Dussen Munsterkerk, 1232-1650, door J.C. Kort

Eerder gepubliceerd in ‘Ons Voorgeslacht’, jrg. 40 (1985), een uitgave van de Zuidhollandse Vereniging voor Genealogie.
Inleiding
De heren van Altena beschikten blijkens hun eigen registratie in de vijftiende eeuw over een uitgebreid leenhof. Thans bestaat deze uit drie registers uit de zestiende eeuw, die in het archief van de heerlijkheid aanwezig zijn. Zij zijn in de onderstaande publicatie als volgt aangeduid:
A - Boek met de Gespen (68).
B - II, 1543-1563 (69).
C - III Albo, 1555-1589 (70).
Het boek met de Gespen, dat omstreeks 1525 is aangelegd, bevat afschriften van de registratie uit de vijftiende eeuw. De samensteller kon voor zijn arbeid nog gebruik maken van drie oudere registers. Het oudste was een ongedateerde lijst van leenmannen van Willem van Hoorne ter gelegenheid van zijn inhuldiging in 1417. De volgende lijst werd opgesteld in 1441 en aangeduid als II. Jacob van Hoorne was toen de nieuwe heer. De registratie van akten had men tot nog toe met een enkele uitzondering achterwege gelaten. Dat veranderde na 1450, toen men een register van akten begon, dat tenminste tot 1486 liep. Het droeg het nummer III. De volgende registers werden niet nader benoemd.
Voor en na was de administratie van de heerlijkheid in handen van de graaf van Holland. Zo verbeurden de heren van Altena hun heerlijkheid van 1368-1369, 1386-1417 en 1569-1576. De registratie werd over die periode soms zonder nadere aanduiding van herkomst gevoerd door de grafelijke leenkamer (LRK). Dat werd definitief, toen de Staten van Holland de heerlijkheid in 1590 kochten van Walburga van Neuenahr.
Het behoeft geen betoog, dat de registratie door deze gedurige wisselingen een rommelig karakter heeft gekregen. Zo is het leen Barendrecht (hier nr. 4) in 1417 niet aan de heer van Altena teruggekomen maar door de graaf behouden. Het is niet het enige geval gebleven. In aansluiting op de registratie in de heerlijkheid zijn ook hier de lenen onderscheiden naar die binnen en buiten het land van Altena.

I. Lenen buiten het land van Altena
DUSSEN

15. De Edelhoeven, (1392: zijnde twee hoeven), gelegen aan de Dussen (1392: in Muilkerk en het ambacht daarvan).
..-..-13..: Dirk die Burchgrave, knaap, als getuige vermeld 1312-1320, charter Altena, Barendrecht, inv. 112 fo. 9.
19-05-1349: Heer Robert van Wisschel en Jan van Uppel, zoon van oude Dirk Burchgrave, beloven heer Willem van Duvenvoorde, heer van Oosterhout, desgewenst 20 pond tournoois op het leen voor hem bij de leenheer over te dragen, Nassaus Domein, 1, inv. 553.
14-06-1363: Gerard van Nederveen bij getuigenis door Pieter van Hemert, ridder, en Willem van Besoyen, LRK 50 fo. 84v nr. 467.
10-06-1389: Willem van Nederveen zijn goed zoals van Altena, LRK 51 (X11) fo. 9.
01-04-1392: Heer Willem Buser, proost van Roermond, kanunnik ten Dom te Utrecht, LRK 51 (XIV) fo. 34~.
24-06-1398: Arnout van Wijk Jansz. bij overdracht door heer Willem Buser, deken ten Dom te Utrecht, zoals hij tijdens heer Willem van Hoorne kocht van Gerard van Nederveen, LRK 52 fo. 290 nr. 1234.
19-02-1399: Nikolaas Venedau bij overdracht door Arnout van Wijk Jansz., te delen tussen Adriaan en Daniel, zijn zoons, LRK 5 1 (X11) fo. 1 lv.

Het leen 15 gesplitst in 15 A en 15 B.
15 A. De westelijke helft van het leen.
09-05-1411: Adriaan Venedau bij dode van Nikolaas, zijn vader, met lijftocht van Agnes, diens weduwe, LRK 54 fo. 76~.
..-..-1417: Adriaan Venedau, A fo. 147.
..-..-1459: Jan van Wijk bij overdracht door erven Adriaan Venedau, A fo. 147.
26-01-1463: Jan de Kok bij overdracht door Jan van Wijk, waarna overdracht aan Pieter Annoque voor Katharina SBOX, zijn dochter, diens vrouw, A fo. 147.
23-06-1470: Katharina sBox, gehuwd met Pieter Annoque, is Jan van Hansbeek, gehuwd met Johanna, een jaarlijkse pacht van 34 bourgondische schilden schuldig, A fo. 147.
12-08-1479: Jacob Spiering Dirksz. voor Armgard, zijn vrouw, bij overdracht door Katharina Backs, A fo. 147.
16-08-1480: Jacob Spiering, gehuwd met Armgard, dochter van Daam Jansz., ten eigen ruil voor nr. 108, A fo. 146v-147~.
11-08-1482: De overdracht bevestigd door Filips Annoque Pietersz., zoon van Katharina sBocx, A fo. 147.
12-06-1502: Mr. Arnout Beukelaar voor Dirk Wouter Meliszz. bij overdracht door Armgard, weduwe Jacob Spiering, A fo. 147. '
24-03-1518: De akte van 1480 bevestigd voor Hendrik Spiering en Adriaan Adriaansz., A fo. 146v-147~.

15 B. De oostelijke helft van het leen.
09-05-1411: Daniel Venedau bij dode van Nikolaas, zijn vader, met lijftocht van Agnes, diens weduwe, LRK 54 fo. 76~.
..-..-1459: Jan van Wijk bij overdracht door erven Adriaan Venedau, A fo.147.

De volgende beleningen van nr. 15 B. zijn gelijk aan nr. 15 A.

16. Het goed van de kinderen van wijlen Boudijn van Dubbelmonde, (1317:zijnde een hoeve met huis, hofstede en gerecht), gelegen aan de Dussen.
21-11-1316: De koop door heer Jan van der Dussen van Hendrik Willemsz. van Dubbelmonde voor 100 pond tournoois betuigd door Willem van Wijtvliet, ridder, en Gillis, Everdei en Dirk van Wijtvliet, diens broers, LRK 51(XIV) fo. 21v.
21-04-1317: Heer Jan van der Dussen bij koop van de voogd van de kinderen van Boudijn van Dubbelmonde voor 200 pond tournoois, LRK 51 (XIV) fo. 2ov.
09-06-1391: Helmich van Doornik, kamerling van Willem van Oostervant, na de dood van Jan van der Dussen, die aankwam van heer Floris van der Dussen, diens vader, LRK 5.1 (XIV) fo. 21.

17. De koren- en smaltiende en de ambachtsheerlijkheid van de Edelhoeve in Dussen, genaamd Muilkerk, in Zuid-Holland, strekkend van de halve Dussen tot het land van Altena, oost: Pieter van Dijk Arnoutsz., west: Jan Potter Lievensz. en Jan Spiering Jansz., (1569: jaarlijks 10 pond waardig).
05-05-1546: Covert van Brecht, ambachtsheer van Dussen, zoals zijn voorouders, B fo. 91.
13-04-1569: Pieter Adriaansz., schout van Dussen, voor Cornelia, vrouwe van Dussen, B fo. 91, LRK 340 fo. 147v-148.

18. 12 morgen land met huizing en gezaat daarop in Muilkerk (1548: aan de Dussen), strekkend van de kapel (1548: van de Hil) tot heer Jan van Drongelen (1548: de leenman), oost: erven Robert van Drongelen (1548: de leenman), west: heer Arnout van der Dussen C.S. (1548: Jan Reinersz. en erven Arnout Ruimschotel), (1569: jaarlijks 88 pond waardig), (1485: vermeerderd met de halve zwaandrift, waarvan Jan van der Dussen; 1560: Govert van Brecht; de andere helft heeft; 1569: die soms iets en soms niets oplevert).
10-02-1406: Wouter van Malland bij dode van Elisabeth, weduwe Malland uten Broek, zijn moeder, met lijftocht van Margaretha, dochter van Arnout van der Wiel, zijn vrouw, LRK 54 fo. 19
..-..-1417: Wouter van Malland, A fo. 136 en f 110.
03-04-1449: Adriaan Gijsbertsz. van Well bij dode van Wouter van Malland, grootvader van zijn moeder, LRK 116 c.Zd.Holland fo. 14.
1-11-1485: Jan Millinc, heer van Waalwijk, Eethen en Meeuwen, bij overdracht door Daniel van Ranst met de zwaandrift, A fo. 157.
31-01-1493: Jan Millinc de 12 morgen bij opdracht na verwinning bij dijkrecht en belast met 11 schilden voor Adriaan van Drongelen, A fo. 136.
11-05-1504: Jonge Lambert Millinc bij dode van Jan, zijn vader, nadat Lambert Millinc de rente voor hem loste, A fo. 136 en fo. 157.
16-05-1558: Andries Millinc bij dode van Lambert, zijn oom, met lijftocht van Beatrijs van Assendelft, diens weduwe, A fo. 136 en fo. 157, C fo. lOOv-101.
16-03-1560: Jan Maartensz. Timmermans voor Jan Millinc Jansz. zoals Andries Millinc, diens broer, A fo. 193v, C fo. 106.
28-03-1562: Jacob Arnoutsz. voor Willem Joostenz., secretaris van Meeuwen, voor Aleid van Assendelft, weduwe Andries Millinc, A fo. 194, C. fo. 108.
01-09-1567: Rogier van Leefdaal voor heer Filips van Leefdaal, heer van Thielen, Lieffringen en Gierle, zijn vader, A fo. 194v-195, C fo. 113-114.
10-08-1568: Rogier van Leefdaal bij dode van Lambert en Jan Millinc, heer van Waalwijk, Eethen en Meeuwen, zijn neven, C fo. 114v-115.
..-..-1569: Rogier van Leefdaal vermeld, LRK 340 fo. 145.
21-06-1604: Filips van Leefdaal bij dode van Rogier, zijn vader, LRK 136 fo.488-489. ;
03-11-1644: Filips van Leefdaal heer Jacobsz. bij overdracht door Filips van Leefdaal Rogiersz., heer van Eethen en Meeuwen enz., zijn oom, LRK 149 c.Zd.Holland fo. 46v-47~.

19. Een hoeve in Muilkerk, groot 11 morgen, oost: heer Jan van Drongelen, gescheiden door een steeg, west: erven Malland uten Broek.
08-04-1402: Robert van Drongelen, LRK 51 (X11) fo. 25.

20. Een halve hoeve in een ongenoemde plaats, enerzijds: Willem die Busene (!), anderzijds: Engelbert Edelmanne.
08-10-1317: Pieter Maartensz. uten Broek krijgt ten eigen, RA. Utrecht, HS.Buchel L fo. 25~.

21. 4 morgen land in Muilkerk in Zuid-Holland, oost: Wouter van Malland uten Broek, west: Jan die Moolnaar Florisz. (1413: erven heer Arnout van der Dussen).
20-05-1411: Gijsbert Bot bij dode van Arnout van Gent, zijn vader, LRK 54 fo.77v.
25-11-1413: Nikolaas Jan Nevenz. voor Bertrada, dochter van Jonis van Uitwijk, zoals van Altena, LRK 54 fö. 109~.
..-.- 1417: Bertrada, dochter van Jonis van Uitwijk, A fo. 148.

22. Een koren- en smaltiende in het kerspel Ouderkerk (1388: in het Oudeland).
12-2-1375: Paulus van Haastrecht, neef van de leenheer Willem, heer van Hoorne, en Altena, zoals Willem van Linschoten') en Gijsbert, diens zoon, RA. den Bosch, Leenregister Loon op Zand, 1 fo. lv.
12-12-1388: Heer Paulus van Haastrecht, LRK 51 (XIV) fo. 15~.
11-05-1403: Elisabeth van Linschoten bij overdracht door Kerstant van Linschoten, haar broer, zoals van Altena, LRK 51 (X11) fo. 26.
27-01-1404: Elisabeth van Linschoten bij overdracht door Lauwe van Haanwijk, haar broer, die aankwam van Elisabeth van Linschoten, zijn moeder, LRK 51 (X11) fo. 27~.

23. Een (1511: koren-) tiend in Nieuwerkerk in het ambacht van Gijsbert Bot (1511: in Muilkerk in Zuid-Holland) ten noorden van de Alm, strekkend van het Dijkweer, behorend aan Jan Venedau, tot het Kerkweer, dat inbegrepen is; de smaltiende aldaar van Jan Venedau tot Heloord, belast met 40 s. Utrechts jaarlijks, zijnde de pachtsom voor het kapittel Oudmunster, te betalen voor de brug van het huis Altena, (1569: die beide zonder profijt zijn, omdat de percelen in de Verdronken waard liggen); (1472: vermeerderd met 4 paar zwanen; 1569: jaarlijks 5 pond waardig).
..-..-13..: Jan van der Dussen, ridder, als borg van Altena vermeld 1305, Heren Putten en Strijen, '1 fo. 43.
03-08-1317: Jan van der Dussen, ridder, LRK 51 (XIV) fo. 21~.
16-06-1323: Lijftocht van Agnes, gehuwd met Jan van der Dussen, ridder, op 75 pond hollands eventueel op 14 morgen in Dussen naast Jan van Drongelen, zijn “broer”, waar diens molen op staat, bevestigd door Jan, zijn zoon, LRK 51 (XIV) fo. 21.
23-09-1387: Arnout van der Dussen zoals heer Floris van der Dussen, zijn vader, LRK 51 (XIV) fo. 20~.
23-09-1390: Heer Arnout van der Dussen, LRK 51 (XIV) fo. 14~.
08-12-1390: Lijftocht van Hadewig, dochter van Jan van Dordrecht, gehuwd met Arnout van der Dussen, op 100 oude schilden, LRK 51 (XIV) fo. 21~.
16-04-1391: Arnout van der Dussen heer Florisz., LRK 51 (XIV) fo. 29~.
14-05-1408: Jan van der Dussen bij dode van Arnout, zijn vader, LRK 54 fo.50.

l). HS.: Lynstoren (!).
..-..-1472: Jan van der Dussen met de zwanen vermeld, LRK 283 fo. 79.
26-08-1503: Floris van der Dussen bij dode van Jan, zijn vader, met de zwanen, A fo. 184.
02-11-1511: Dirk Adriaansz. voor Jan van der Dussen bij dode van Floris, diens vader, met het geheel, A fo. 144~ en fo. 183v-184.
28-08-1549: Covert van Brecht, ambachtsheer van Dussen, voor Cornelia van der Dussen, zijn vrouw, bij dode van Jan, haar broer, R fo. 92.
13-04-1569: Cornelia van der Dussen, gehuwd met Govert van Brecht, heer van Dussen, ridder, vermeld, LRK 340 fo. 147v-148.

24. Een tiend in Nieuwerkerk aan de Alm in het ambacht van Bot van der Eem (1403: tussen de Kerklaan en Heloord).
01-08-1322: Jan van der Dussen, ridder, die houdt van Altena, maakt lijftocht van Agnes zijn vrouw, op 150 pond, bevestigd door Jan van Drongelen, zijn “broer”, Jacob Neve, Jan Brievinc en Hendrik Marienz., LRK 22 fo. 2lv-22 nr. 112.
25-06-1403: Heer Dirk van Hodenpijl zoals van Altena, LRK 51 (X11) fo. 26~.
12-08-1434: Jan van Hodenpijl bij overdracht door Dirk, zijn broer, LRk 114 fo. 33v-34.

[Bron: Ons Voorgeslacht, 1985 (betreffende Dussen 187-191]

Terug naar Streekhistorie