Toelichting
In januari 1795 maakte het Franse leger met hulp van uitgeweken Patriotten een definitief einde aan oude Republiek der Verenigde Nederlanden. Een jaar later kwam de democratisch gekozen Nationale Vergadering van de Bataafse Republiek bijeen. Onoverbrugbare politieke tegenstellingen en Franse intriges leidden een aantal jaren later en vele staatsgrepen verder, tot de vorming van een autocratisch bewind, het Koninkrijk Holland en uiteindelijk annexatie door Frankrijk.
Staatsregeling van 1798
De 'Staatsregeling voor het Bataafsche Volk' van 1798 was de eerste grondwet van Nederland.[noot 5] De belangrijkste auteur was Willem Ockerse, de voorzitter van de grondwetscommissie die de staatsregeling had opgesteld. Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis was er sprake van een eenheidsstaat, was vastgelegd dat bij algemene verkiezingen een nationaal parlement werd gekozen en waren er voor iedereen dezelfde burgerrechten, maar ook dezelfde burgerplichten.[10] De staatsregeling verordonneerde een sterk centraal gezag en vrijheid van drukpers. Corporaties en gilden werden afgeschaft, evenals de heerlijke en leenrechten. Er mochten nationale belastingen worden ingevoerd, er kwam een armenwet en over buitenlanders werd vastgelegd: "De Maatschappij ontvangt alle Vreemdelingen, die de weldaaden der vrijheid vreedzaam wenschen te genieten, in haar midden, verleenende denzelven alle zekerheid en bescherming".[11] Ingevoerd werd een militaire dienstplicht en een uniform stelsel voor rechtspraak, munten, maten en gewichten. Het gebruik van de pijnbank werd afgeschaft.[12] Het parlement kreeg een jaarlijks budgetrecht.
Omdat de Fransen vrijheid van godsdienst maar ook scheiding van staat en godsdienst voorstonden zou de protestante gemeenschap niet alleen haar voorrechten verliezen maar vreesden zij belemmerd te worden in het uitoefenen van hun geloof en vooral ook bij het onderhoud van hun kerken.
Het Nationaal Archief in Den Haag bevat met name de decreten, besluiten en resoluties (inclusief de bijlagen en indices) van de wetgevende colleges ten tijde van de Bataafse Republiek en het Koninkrijk Holland (1796-1810). Daarnaast bevat het archief het 'Dagverhaal'; een particuliere uitgave met daarin de verhandelingen van de Nationale Vergadering en haar rechtsopvolgers.
Inventarisnummers: 851-863 Rekesten van inwoners van de Bataafse Republiek, aanhangers van het gereformeerde kerkgenootschap, die verzoeken om in het Grondwetsontwerp geen bepalingen op te nemen die belemmerend zullen werken bij de uitoefening van de gereformeerde godsdienst en het onderhoud der kerken, alsmede enkele extract-decreten. sep-dec 1797 13 pakken. Inventarisnummer 854 Callantsoog - Dussen.
Rekest op de ontwerptekst van de grondwet, ondertekent door gereformeerden uit Muilkerk en Munsterkerk op 14-10-1797 en volgende dagen
Bronnen:
Nationaal Archief Den Haag - Toegang 2.01.01.01 Inventaris van de archieven van de Wetgevende Colleges van de Bataafse Republiek en van het Koninkrijk Holland, 1796-1810. Inventarisnummer 854 Callantsoog - Dussen
Bestandsnaam: NL-HaNA_2.01.01.01_854_0405
Canonical-URL