In 1672 kwam het allemaal tot een kookpunt toen de Engelsen, de Fransen en de bisdommen van Münster en Keulen de Republiek van drie kanten te grazen namen. Met elke stad die viel, groeide de woede en de paniek onder de bevolking. De politieke leiders moesten het ontgelden. In Den Haag werden de gebroeders De Witt letterlijk aan stukken gescheurd – nog altijd één van de afschuwelijkste gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis. Het jonge land leek ten onder te gaan, maar wist zich toch op te richten en de vijanden te verslaan. Het Rampjaar luidde wel het einde van de welvaart in de 17e eeuw in en de Republiek moest voortaan een toontje lager zingen.
Voor meer informatie over het Rampjaar zie de webpagina Van Brandwijk, wisseling van de macht
Gebeurtenissen in Dussen
Bouw voorburcht Kasteel-Dussen
Marten Jacot van Axele, kasteelheer van Dussen, had waarschijnlijk al wel een vermoeden van wat er mogelijk zat aan te komen en liet omstreeks 1670 bij het kasteel in Dussen de voorburcht optrekken die als een eerste buffer moest fungeren bij eventuele belegeringen. Gelet ook op de vermeende aanwezigheid van een geheime kamer in de middentoren van het kasteel, gebouwd op initiatief van zijn vader, is er niet veel verbeeldingskracht voor nodig om te bedenken dat zijn zoon Marten met de bouw van de voorburcht tevens een onderaardse ontsnappings- dan wel bevoorradingsgang heeft laten aanleggen van de voorburcht naar de kasteelkelders. Hij kon helaas niet verhinderen dat het kasteel geplunderd werd door Franse soldaten. De belegering en de staat van oorlog duurde ongeveer 17 maanden en had een enorme economische crisis tot gevolg die een flinke wissel trok op de bevolking maar ook op de kasteelheer. Het onderhoud van het kasteel raakte een beetje in het slop.
Maatregelen lokaal bestuur
mobilisatie van alle mannen boven de 14 jaar
elkaar waarschuwen met luiden van klokken
RvS verordonneert voor het platteland: dat alle voorraden koren en hooi in steden ondergebracht worden ter voorkoming dat het in handen van de vijand valt. Vee dient geslacht te worden
Voorts dienen brouwerijen en karnmolens onklaar gemaakt te worden, landerijen omgeploegd of anderzins onbruikbaar gemaakt.
ook werden vaartuigen, karren, rijtuigen en paarden gevorderd
In de vergadering van regionale schouten werd de vraag gelanceerd:
'Off het dienstich soude wesen tot securiteijt alle wat mannelijck is boven de veerthien jaren oud in wapenen te stellen monsteren ende is’t noot te doen waecken'.
tot elcx ruste het maken der lude ende daer t’noodich is stellen nieuwe draeijboomen tot dat het genoech is insonderheijt inde utterste plaetsen
Wanneer int eene dorp oft op meer plaetse alarm commende gerucht wordende gemaeckt mette klocken trommel ofte andere geluijt daedelijck de naetsten hen oock int geweer sullen begeven en henne naburen door tekenen waerschouwen
Stroopers in eenige plaetsen commende sullen die ingesetenen ende naburen den anderen moeten t’sij bij daegen ofte nachten bijstaen, wordende iemant gevangen door het versuijm sall vande plaetse ofte gemeente gelost worden
ende in eenige plaets buijten vermoede in gebreke bleeff d’ander opt geluijt bijstant te doen, sal de schade daer door commende moeten repareren
Raede van Staten hebben gelieft bij hen aenschrijvens ons vanden 16e den Heer hooft schoutet te verwittigen dat de Koning van Vranckrijck ende Groot Brittangien aen hare Ho: Mo: den oirloge hebben gedeclareert, waeromme goet gevonden d’ingesetenen deser meijerije te waerschouwen henne meubelen coorn ende hooij te brengen inde naetste vast steden omme voor plonderingen berijt te sijn ende aende troepes van hoochst gedachte Koninck van Vrankrijck te beneemen de middelen waer mede sij haer te platte lande soude connen onderhouden, met last om hare Ho: Mo: opt succes te dienen van bericht
De heeren comparanten wordt mits dese conjuncture van tijden voorgestelt wat dienstelijck is gedaen te worden soo noopende t’werck van den thienden man, het onbruijckbaer maecken van de brouwerijen ten platten lande , ’t volbrengen van de quarnmoolens, mitsgaders het omploegen, omhalen, vertreden ende devasteren van de landen sulcx dat alles dat daer op soude mogen wassen, voor menschen ende vee onbequaem soude wesen alles conform den last van heeren hooftschoutet van wegen de Ho:
In de volgende bespreking keerde de voorstellen van de vorige vergadering weer terug: de kwestie van de slagbomen, het kleppen van de klokken, het bewapenen van de manspersonen, de keuze van de tiende man
Samen met omliggende gemeentes stuurde Dussen een verzoek naar de overheid om geen belasting te hoeven te betalen vanwege de significant geleden schade tijdens het rampjaar.
Bron: ORA Woudrichem: Akte van certificatie door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van de schepenbanken en ingezetenen der dorpen van Altena, Meeuwen, Eethen, Dussen- Munsterkerk en Dussen-Muilkerk, dat rekestranten wegens de oorlog tot grote armoede vervallen zijn, en daarom niet in staat tot betaling van de hen opgelegde belastingen,, 1672. 1 stuk
Bronnen
Kleine geschiedenissen van Dussen, deel VI, kasteel met mensen en verhalen, Ton Lensvelt, 2022.
Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van kunst en geschiedenis, Deel X, De provincie Noord-Brabant 1931. Digitale bibliotheek der Nederlandse letteren.