De eerste postdiensten
In de tweede helft van de 17e eeuw, ontstaan er postdiensten vanuit particuliere initiatieven. Brieven werden vaak door kooplieden vervoerd, die toch al van plaats naar plaats reisden. Voor iedere brief en elk pakje dat werd bezorgd kregen de kooplieden enkele centen van de ontvanger. Alphen aan de Rijn werd gaandeweg de cetrale plaats in Holland. Gorinchem behoorde tot de vijf bestemmingen waar dagelijks vanuit Alphen aan de Rijn via Dordrecht en Gouda een postrit aankwam. In het zuiden waren 's-Hertogenbosch en Eindhoven de centra waar brieven werden uitgewisseld, zo ontstond de Bossche Wagenposterij. Vanuit Gorinchem was er dagelijks een rit op ’s-Hertogenbosch via Cuyk en vanuit Den Bosch was er een dagelijkse rit naar Eindhoven via Vught en Boxtel, de Bataafsche Brabantsche Correspondentie genoemd. Door het ontstaan van allerlei postroutes binnen de Republiek groeide ook de vraag naar een centrale organisatie voor de aankoop van posthoorns en kledij, dit werd de Postsociëteit. De posthoorns zorgden ervoor dat de aankomst van de postkoets werd aangekondigd in een dorp of stad. Halverwege de 18e eeuw komen er steeds meer postroutes bij de Postsociëteit.
Postbezorging in de 19de eeuw
Vogens het register van de Burgelijke Stand was in 1863 de 38-jarige Jeremias Grondelle uit Heusden postbode in Dussen; hij fungeerde op 7 april van dat jaar als getuige bij de geboorteaangifte van Petronella Johanna Snellens.
'Het ligt ons nog versch in het geheugen dat in deze gemeente behalve een deeltje van de Keizersweg geen enkele kunstweg aanwezig was en men in natte jaargetijden tot de enkels in de klei zakte, de gemeente door geen rijtuig was te naderen en het scheen zoo men wel eens pleegt te zeggen dat achter dit land geen land meer was. Destijds had men hier door een voetbode of bodin twee maal per week gelegenheid zijne postcorrespondentie te ontvangen van Heusden. Een enkele binnenlandsche brief kostte toen soms 35 a 40 cents'.
'De eerste kunstweg aangelegd in 1845 was de Provinciale grintweg van Heusden via Dussen naar Werkendam, die de landen van Heusden en Altena doorsnijdt. Wat later ging de voetbode drie maal per week, tot dat (per l Maart 1851) een dagelijksche Rijks-voetbodedienst werd ingericht. Een twintigtal jaren geleden (±1867) werd de hoofdcorrespondie op Gorinchem gebracht, waardoor de massa der correspondentie drie uren vroeger werd ontvangen en waarbij de route op Heusden bleef bestaan. Intusschen waren door de zorgen van gemeente en waterschapsbesturen alle klei en kunstwegen herschapen, waarna de correspondentie werd geopend per postkar van Gorinchem via Dussen naar Raamsdonk v.v., terwijl de bodeloop op Heusden in werking bleef. Hierdoor werd reeds veel gewonnen, men bleef toch trachten naar verbetering'.
'Verschillende postritten zullen in 1884 eene wijziging ondergaan. Wij vernemen hieromtrent het navolgende: De tegenwoordige postrit van Gorinchem naar Raamsdonk wordt opgeheven, maar daarentegen in werking gesteld een rit van Gorinchem over Sleeuwijk, Werkendam, Nieuwendijk en Dussen naar Raamsdonksveer die des morgens ten 5.40 uur van Gorinchem zal vertrekken en ten 8.50 uur te Raamsdonksveer zal zijn. In den terugkeer zal hij ten 4.15 uur des avonds van laatstgenoemde plaats vertrekken en ten 7.30 uur te Gorinchem zijn'.
'Verschillende bodeloopen worden opgeheven o.a. ook die van Nieuwendijk over Almkerk en Dussen naar den Polder. De bode van Dussen naar Heusden zal zijn route beginnen ten 8.15 uur des morgens en ten 11.15 uur in Heusden aankomen om weder ten 2 uur te vertrekken en ten 5 uur te Dussen te zijn'.
'Deze wijzigingen treden gedeeltelijk op 16 Jan 1884 in werking. Die van de bodeloopen Dussen-Heusden en ‘s-Bosch-Heusden vangen eerst met 1 Febr 1884 aan. De nieuwe regeling verzekert aan deze streek eene betere postgemeenschap'.
'Eene tweede belangrijke wijziging wordt er aangebracht in den bodeloop van hier op Dussen. Deze zal mede van af 1 Febr a.s. om 2 uur uit Heusden vertrekken en te Dussen aansluiten aan den postrit van Raamsdonk over Nieuwendijk en Werkendam naar Gorcum. De brieven van de aan die route gelegen plaatsen komen daardoor tijdig genoeg te Gorinchem aan, om nog denzelfden avond met den hierboven genoemden trein naar Geldermalsen verzonden te kunnen worden. Met dien bodeloop naar Dussen en verder per postrit Raamsdonk-Gorcum, zal voortaan eene rechtstreeksche briefverzending plaats hebben tusschen Heusden en Werkendam. Van brieven om 2 uur ’s middags uit Heusden verzonden, zullen langs dien weg reeds om 6.25 uur ’s avonds te Werkendam zijn. Eene bespoediging dus van minstens 12 uur. Voor h.h. notarissen en andere belanghebbenden, die hunne stukken voor de registratie te Werkendam niet gaarne aan een dubbele overvaart (via Gorinchem) zien toevertrouwd, is dus de route over Dussen een ware uitkomst'.
DUSSEN 6 Dec 1884. Een groot gerief is het voor deze Gemeente dat het hulppostkantoor alhier sinds 1 Dec j.l. vergunning heeft gekregen tot aanneming en vervoer van aangetekende brieven met eene waarde boven de 600 gulden.
DUSSEN 11 Febr 1886. Door Burgemeester en Wethouders dezer gemeente met een groot aantal ingezetenen is een adres verzonden aan Zijne Excellentie den Minister van Waterstaat enz. waarbij verzocht wordt dat aan den voetbode van hier op Heusden, voortaan ook Zondagsrust zal worden verschaft.
DUSSEN 19 Febr 1886. Op het adres uit deze gemeente aan den Min van Waterstaat enz verzonden waarbij op Zondagsrust voor den bode van hier op Heusden werd aangedrongen is afwijzend beschikt.
HEUSDEN 10 Jan 1887. 'De postbode S. Varossieau van Dussen op Heusden heeft met ingang van 1 Januari 1887 eene tractementsverhooging ontvangen van ƒ 50,-'. De postbode woonde in de Dorpsstraat B91 (naast timmerman/aannemer Cornelis Adriaan van Daal) ongeveer ter hoogte waar later Koos Wijtvliet een nieuw postkantoor zou laten optrekken.
Dussen aangesloten op het telefoonnet
DUSSEN 24 Aug 1887. Heden is door den heer inspecteur van den telephoondienst de voltooide lijn tusschen deze gemeente (Dussen) en Almkerk opgenomen en hebben de genomen proeven goed voldaan. Met ingang van 20 Sept a.s. wordt alhier een rijkstelegraafkantoor ingericht met telefoondienst voor het verkeer geopend. Het kantoor zal open zijn op werkdagen van 9 tot 11 uur vm, van 2 tot 3 en van 6 tot 7 uur nm, op Zon en en feestdagen van 8 tot 9 uur vm. Op het verkeer van dit kantoor met alle overige telegraafkantoren in Nederland, is het uniform binnenlandsch tarief van toepassing.
DUSSEN 20 Sept 1887. Thans wappert op het fonkelnieuwe Raadhuis aan de Sluis de Nederlandsche driekleur, om aan te toonen dat de dienst is geopend, waardoor de gemeente telephonisch met ’s werelds telegraafnet is verbonden. Niettegenstaande al dien vooruitgang zucht men nog dagelijks: "Wanneer toch zullen wij eens door spoor of tram aan ’s werelds spoorwegnet verbonden worden?"
Hulppostkantoor aan de Dijk in Dussen
DUSSEN 17 Febr 1896 De heer L Schneider gemeente-secretaris en gedurende 40 jaren brievengaarder (sinds 1856) alhier heeft tegen 1 Juli a.s. eervol ontslag uit laatstgenoemde betrekking gevraagd en verkregen. Den werkzamen en yverigen man die alleen nog de betrekking van secretaris aanhoudt gunnen wij zijne gedeeltelijke rust en wij wenschen dat wij van zijn opvolger bij de posterijen dezelfde dienstvaardigheid zullen ondervinden die wij steeds bij hem vonden. (Later dat jaar neemt hij om gezondheidsredenen ook ontslag als gemeentesecretaris. Eind 1896 komt hij te overlijden).
Uit het doopregister van 1853 blijkt dat de destijds 23-jarige Leonardus Schneider, van beroep brievenbesteller, bij vrijwel elke geboorteaangifte als getuige optreed. Vermoedelijk vervulde hij destijds als nevenfunctie ook een rol als gemeentebode. Drie jaar later werd hij in ieder geval aangesteld als gemeente-secretaris.
In het bevolkingsregister van Dussen wijk B over de periode 1890-1920 staat Martinus Sagt op het adres Molenstraat B40 en Dorpsstraat B95 en B16 ingeschreven als brievenbesteller en later als koopman. Martinus Sagt was geboren in Dussen op 21 mei 1864 en is overleden op 1 augustus 1902. Hij was gehuwd met Anna Jacoba van Boxel. Zij waren de ouders van onder meer Johannes, Simon en Antonie Sagt. Martinus was in 1897 in ieder geval brievenbesteller in Dussen.
Maar ook Christiaan Schreuder, geboren in Almkerk, die aan de Hoogendijk woonde was tot aan zijn overlijden in juni 1898 postbode in Dussen.
SLEEUWIJK De heer G. van Wijk alhier staat op de nominatie voor gelijke betrekking aan het postkantoor te Dussen. Als men in aanmerking neemt dat er pl.m 80 liefhebbers naar het baantje solliciteerden dan is deze onderscheiding een schoone kans en een veelzeggend bewys van de bekwaamheid van onzen postbeambte.
(Hij wordt per 1 Juli voor 600,- ‘s jaars aangesteld in Dussen, wat voor hem kennelijk een flinke promotie was)
NIEUWENDIJK (Mei 1898) Tot brievenbesteller van hier langs de Korn, Brugdam (Almkerk) en Waardhuizen is in de plaats van de hr T. de Horn die naar Dussen wordt overgeplaatst benoemd de heer J Spoor te Vucht.
DUSSEN Mei 1899. De voor enkele dagen geschorste brievengaarder (G. van Wijk) is gearresteerd en naar ’s-Bosch getransporteerd.
DUSSEN 5-7-1899. Voor de arrondissementsrechtbank te ’s Bosch heeft terecht gestaan de vroegere brievengaarder van Dussen G. van W(ijk) oud 36 jaar beschuldigd van verduistering van een bedrag van f 73,33 en van een ander bedrag van f 30,25½. Beklaagde gaf te kennen dat eerstgenoemd bedrag door hem wel degelijk was verzonden, waar het geld gebleven is is een zaak die hem niet aangaat. Hoe het kastekort is ontstaan weet hij evenmin op te geven. Waarschijnlijk heeft hij te veel uitbetaald doordat bijvoorbeeld twee bankbiljetten van f 25 aaneen zijn gekleefd. Hij heeft niets uit de kas genomen en trekt er zich dan ook niets van aan. Het O M waargenomen door den substitant-officier van justitie mr Schaepman noemde de verklaringen van beklaagde ongegrond. De verduistering van het bedrag van f 73,33 achtte het O M dan ook klaar en duidelijk bewezen doch die van het kas-tekort niet, wijl die verduistering bij ontkentenis van de beklaagde niet kan worden bewezen. Het O M vorderde wegens eerstgenoemde verduistering een jaar gevangenisstraf en ontzetting uit het recht om bij de posterijen een ambt te bekleeden. Beklaagde stelde als tegen-eisch dat hij zou worden vrijgesproken en ontslagen van alle rechtsvervolging. Mr De Menthon Bake advocaat-procureur te ’s Bosch in plaats van den ambtshalve verdediger optredende achtte ook omtrent het eerste punt van aanklacht het bewijs niet geleverd daar alleen vaststaat dat beklaagde het geld heeft geïnd en dat het niet op ’t postkantoor Raamsdonk is ontvangen. Daarmee is echter het feit der verduistering niet bewezen. Evenmin is bewezen dat het kas-tekort de schuld is van beklaagde. Pleiter vraagt voor beide ten-laste-leggingen vrijspraak met onmiddellijke invrijheidstelling. De rechtbank in raadkamer vergaderd geweest vond geen termen om dit laatste verzoek toe te staan en bepaalde de uitspraak op Donderdag 13 Juli e.k.
Foto uit 1906. Het eerste hulppostkantoor van Dussen met G. van Wijk als eerste postmeester c.q. brievengaarder. Voor het postkantoor staat echter postmeester H. Hoezen, sinds 1899 en afkomstig uit Engelen, met zijn echtgenote en hun 4-jarig dochtertje Francien. In 1910 werd een nieuw postkantoor gerealiseerd tegenover het witte gebouw op de achtergrond. Het hulppostkantoor was vanaf 14 mei 1901 al betrokken door schoenmaker Frans Peter Janson uit Waspik en later van barbier Jan van Dortmont. Het witte gebouw op de achtergrond is de woning van aannemer en timmerman Teun van der Pluijm, tevens wethouder. Het bedrijf werd later voortgezet en verder uitgebouwd door zijn zoon Ferdinand van der Pluijm gehuwd met Petronella Snellens.
DUSSEN 6-9-1899 Met ingang van 1 Oct 1899 is hier tot brievengaarder benoemd H. Hoesen brievengaarder te Engelen.
DUSSEN 15-5-1901. In de plaats van den vertrokken brievenbesteller T. de Horn is benoemd Hendrikus Christiaan Kievits, geb Emmikhoven, wonende vanaf 15-7-1902 in Dussen aan de Dorpsstraat B136, eveneens bode langs de Korn in functie.
Op Dinsdag 3 Februari 1903 vond ten Raadhuize aan de Sluis in Dussen de aanbesteding plaats voor het bouwen van een postkantoor in Mariapolder, architect M. van Gool uit Woudrichem. (Polder) Bij de gehouden aanbesteding van den bouw van een nieuw postkantoor werd ingeschreven als volgt door: Gebr v d Pluym te Dussen f 3655; Joh Colijn te Nieuwendijk - 3644; G Remmers te Meeuwen - 3633; H Pellekaan te Gorcum - 3550; A de Later te Nieuwendijk - 3150; B A v d Pluym te Dussen - 3129. Het werk is aan den minsten inschrijver gegund.
DUSSEN 2-5-1903 1 Mei Het tractement van den brievengaarder Hoeze is met f 25 en dat van den brievenbesteller Kievits met f 15 verhoogd.
DUSSEN 10-4-1904 Met ingang van 1 Mei a.s. zal de diensttijd op Zon- en feestdagen van het Rijkstelefoonkantoor te Dussen gesteld worden op 7.30 tot 8.30 uur voormiddags (Greenwîchtijd). De diensttijd van het kantoor op werkdagen blijft onveranderd.
DUSSEN 29-6-1904 Op het adres dat onlangs door de ingezetenen van een gedeelte van wijk A aan den Inspecteur der Posterijen gericht werd om ook daar de bestelling der brieven tweemaal daags te doen plaats hebben is afwijzend beschikt. De adressanten betreuren dit ten zeerste vooral omdat volgens de nieuwe regeling welke reeds enkele dagen in werking is in een gedeelte van wijk A en wijk B de bestelling der post driemaal daags plaats vindt.
DUSSEN Juli 1906. De postbode W Verbunt te Dussen vond eenige weken geleden een portemonnaie met geld toebehoorende aan den heer De Vries vleeschhouwer alhier en bracht dezelve onmiddellijk terug Gisteren vond denzelfden bode wederom een portemonnaie met geld en hij was wederom om van den zelfden persoon Geen wonder dus dat deze herhaalde eerlijkheid flink beloond werd.
Dussen 26-4-1913 Het hulptelegraaf en telefoonkantoor alhier is heden overgebracht naar de heer Hoese brievengaarder alhier.
Het nieuwe postkantoor in de Dorpsstraat van kantoorhouder Hubertus Hoesen, gebouwd omstreeks 1910 en in 1923 publiekelijk verkocht. Op de achtergrond de woning van Christiaan Rijken, later van Walravens. Janske van Eekeren was hulp op het postkantoor van Hoesen.
Nieuw postkantoor
Dussen 23-11-1912 Onze dorpsgenoot de heer Jac Wijtvliet postbode alhier heeft met goed gevolg zijn examen afgelegd als assistent bij de posterijen en is als zoodanig met ingang van 9 Dec eeerstkomende voor een half jaar geplaatst te Utrecht.
Dussen 1-2-1913 Het telegraaf en telefoonkantoor alhier staat wegens ziekten der ambtenaren sedert Zondag 1.1. buiten dienst.
Dussen 23-11-1923. Het post- telegraaf- en telefoonkantoor is thans officieel overgebracht naar den heer J Wijtveld (Wijtvliet). Men is bezig een ondergrondsch net aan te leggen.
In januari 1924 is de familie Hoesen naar Den Bosch vertrokken om zich daar te vestigen. De heer Hoesen heeft ongeveer 24 jaar als kantoorhouder van de Posterijen in Dussen gefungeerd. Velen zagen deze geachte familie node vertrekken.
De Dorpsstraat met links de winkel met woning van bakker Jan Paes. woning van de gezusters Van Dalen, naaister van beroep (later is hier het postkantoor gebouwd), dan de werkplaats met woning van timmerman/aannemer Jan van Mierlo en tenslotte de woning van Dirk de Vries.
De dubbele woning vooraan aan de Korn van Koos en Gert Wijtvliet; hun moeder was Petronella de Wit. Koos trouwde met Arnoldina Beijnen en was oorspronkelijk klompenmaker maar werd later postbode en beheerder van het nieuwe postkantoor in de Dorpsstraat naast bakker Jan Paes. Zijn broer Gerrit Wijtvliet huwde Maria Theodora van Rooij uit Dussen en combineerde het beroep van vrachtrijder en koopman maar was daarnaast ook bierbottelaar. De personen op de foto zijn v.l.n.r.: Marie van Daalen, vrouw Maria Wijtvliet-Van Rooij, vrouw Bax met Anneke Bax op haar arm, Gert Wijtvliet en Harry Stupers.
Foto van een ansichtkaart uit 1925 met een straatbeeld van de Dorpsstraat met rechts het postkantoor van Jacobus Wijtvliet. Daarnaast de bakkerij van Jan Paes. Op de foto met fiets postbode Drik Kieviets met daarnaast Toon van Luxemburg. Voor de ingang van het postkantoor kantoorhouder Koos Wijtvliet en zijn echtgenote Arnoldina Beijnen met hun kinderen.
Huis van klompenmaker Jan Peterse en rechts de schuur van aannemer Piet van Mierlo in de Dorpsstraat. Jan Peterse was behalve klompenmaker ook doodsbidder, marktkoopman, postbesteller en winkelier.
Toegang 0363 inventarisnummer 1314: Verbouwen en herstellen hulppostkantoor voor bewoning.
Datering: 30-8-1945
Bouwwerk: Verbouwen en herstellen hulppostkantoor voor bewoning
Adressen: Dussen Plaats: Dussen Kadastraal nummer: H 1400 Adres voorheen: B 92B Kern: Dussen
Oorspronkelijk inv.nr.: D 1945 / 2
Naam: J. Wijtvliet
Opmerkingen: Enkel vergunning aanwezig.
Na de oorlog waren onder meer postbode: Sjaan van Luxemburg, Sjaak Wijtvliet en Sjef Reijnaars. Het postkantoor in de Dorpsstraat werd bediend door de kinderen van Koos Wijtvliet.
September 1979 Kantoorhouder postkantoor Dussen G. Verwey bij 40-jarig dienstverband bij de PTT. Aan de balie: mevrouw Verwey en de kleinkinderen Miriam en Antoine Verwey.
Dussen 1992 Opening postagentschap in de winkel van Leo Koops (2de van links) te Dussen door burgemeester Henk Hellegers (rechts). 3de van links staat de heer P. Slabber uit Hank.
.