Noordeveldse molen bij Kornse Boezem

Lotgevallen van een wipwatermolen uit 1795

DeNoordeveldse wipwatermolen bij de Kornse Boezem werd in 1795 gebouwd nadat een voorganger was verbrand. Sindsdien wordt deze molen ook wel "Nieuwe Molen" genoemd. Samen met een 500 meter ten zuidwesten van de huidige molen staande tweede wipmolen, de Oude Molen genaamd, werd de polder Noordeveld bemalen.
Op de fundering van de Oude Molen werd in 1888 een stoomschepradgemaal geplaatst en vervolgens in de jaren dertig een dieselschepradgemaal. Vanwege brandstofschaarste in de oorlog, werd de Nieuwe Molen in 1941 van Van Bussel-stroomlijnwieken voorzien. Tot 1964 bemaalde de Noordenveldse molen samen met het motorgemaal de polder.

Na de ruilverkaveling, waarbij de boezems op polderniveau werden gebracht, verloren alle molens en gemalen in het Land van Heusden en Altena hun functie. Waterschap De Alm deed alle resterende poldermolens over aan de in 1962 opgerichte Molenstichting Het Land van Heusden en Altena, ook de laatste wipwatermolen bij de Kornse Boezem. Dankzij een restauratie en een rondmaalcircuit kon het scheprad in 1969 weer in werking worden gezet.

Op 18 maart 1992 viel de onbewoonde molen echter ten prooi aan (vermoedelijk) brandstichting. De molen overleefde de brand staande, maar de schade was bijzonder groot. Met veel steun van de bevolking en tal van activiteiten wist men de benodigde ƒ 800.000,– voor de herbouw bij elkaar te sprokkelen. Molenbouwkundige Ir. Jan den Besten stelde een bestek op, vrijwillig molenaar Bram van der Wiel maakte in eigen bebeer allerlei onderdelen en burgemeester Hellegers van Dussen bracht de geldstroom uit diverse subsidiepotjes en monumentenfondsen op gang. Laatstgenoemde gaf op 21 december 1995 het startsein voor de restauratie.
Uiteindelijk is ongeveer een derde deel van de zware dragende balken na bewerking weer gebruikt. Na het plaatsen van de koker in de nieuwe onderbouw, werd op 15 mei 1996 de in 1795 door het waterschapsbestuur gelegde stichtingssteen opnieuw ingemetseld, tezamen met een nieuwe steen links en rechts van de toegangsdeur. In juni 1997 is het nieuwe bovenhuis geplaatst en konden de roeden worden gestoken (de afgekeurde oude bovenas wordt sindsdien los bij de molen bewaard). Een deel van de vroegere Derckx-roede nr. 20 (1969) die na de brand van 1992 werd afgekeurd, doet thans dienst als lange spruit in de molen 'De Twee Gebroeders' te Wijk en Aalburg. Op 21 april 1998 werd, nadat het metselwerk van de voorwaterloop was hersteld, de herbouwde molen feestelijk in gebruik gesteld door Prins Claus.

Eind 2012 werd de molen stilgezet vanwege problemen met de achterwaterloop: het metselwerk daarvan moest grotendeels vervangen worden, waartoe ook de bladen van het scheprad werden gedemonteerd. In juli 2014 was het werk geklaard en de molen wederom maalvaardig.

Bronnen

Terug naar Streekhistorie


© Ton Lensvelt, e-mail adres: tonlensvelt@ziggo.nl