Rep. Lenen Merwede

Repertorium Lenen Merwede

Repertorium op de lenen onder Dussen Munsterkerk, 1319-1801 door J.C. Kort

Reeds in het begin van de veertiende eeuw is sprake van lenen en leenmannen van het huis de Merwede, gelegen ten oosten van Dordrecht '1. Van de eigen registratie is het oudste register echter sinds de 18e eeuw spoorloos, wat aan de samenstelling van onderstaand repertorium aanmerkelijke moeilijkheden in de weg heeft gelegd. In dit register bevonden zich behalve leenakten van de Merwede nog dergelijke akten van Holland, Heukelum en Dussen Muilkerk, die hier niet zijn opgenomen. Een nieuwer register, begonnen in 1688, bevindt zich echter nog in het Gemeentearchief van Dordrecht in het nieuw archief van de stad onder nr. 2067 bij andere stukken van de heerlijkheid van de Merwede. Het is hier aangeduid met het cijfer ll. Er zijn eveneens enige procuraties voor andere leenkamers in geregistreerd. Daarnaast kon uit eigentijdse bronnen gebruik gemaakt worden van de ontvangsten van heergewaden, waarvan onderstaande in het Gemeentearchief berusten in het nieuw archief: nr. 2072: 1605-1612 nr. 2074: 1645-1647 nr. 2073: 1623-1646 nr. 2075: 1681-1682.
Deze zijn hier door het blote cijfer aangegeven. De inhoud van het oudste register is gedeeltelijk nog bekend uit een tweetal uittreksels onder de stukken van de Merwede. Het ene bevat een repertorium, dat is bijgehouden tot 1760. Het draagt het nummer 2071. Een uittreksel uit hetzelfde register bevindt zich aldaar onder nr. 2070. Het is eveneens ca. 1760 opgesteld door mr. Jacob Karsseboom, ontvanger van de heergewaden van de Merwede, zoals blijkt uit zijn eigenhandige aantekeningen in het leenregister vanaf dat jaar. Zelfs slaagde hij erin een tweetal verduisterde lenen weer aan het licht te brengen '1. Een iets vollediger exemplaar van dit uittreksel bevindt zich overigens in het archief Repelaer in het GA Dordrecht, nr. 1090. Tenslotte bleek zich in de handschriften van het Gemeentearchief, nr. 1683/7 een omslag met uittreksels en afschriften uit het oude leenregister te bevinden, waarschijnlijk afkomstig van Matthijs Balen. Ook in diens werk ,,Beschrijvinge der stad Dordrecht enz., Dordrecht 1677” is materiaal uit het register verwerkt. Daar deze gegevens echter niet eigentijds zijn, is een nadere verwijzing achterwege gelaten. Charters uit de archieven Berg en van Byland op het ARA zijn wel nader aangeduid.
Op ruimer schaal konden echter gegevens uit het archief van de Leen- en Registerkamer van Holland (LRK) verwerkt worden, daar de lenen van de Merwede hangend proces in de 16e eeuw aldaar verheven moesten worden “). Wederom werd de Leenkamer met de registratie belast in 1569, toen de heerlijkheid verbeurd verklaard werd door Filips ll. Het repertorium is hiermee gelijk in opzet aan dat van Langerak. Behalve de leenkamer van de Merwede werden nog toegevoegd lenen van Tolloisen en van Nikolaas van de Merwede, ridder. Bij de eerste kamer blijkt de leenheer in 1472 dezelfde te zijn als die van de Merwede. Bij de tweede is het wel waarschijnlijk, dat deze lenen zijn opgegaan in de Merwede. Daarentegen moest nog een zogenaamd leen van de Merwede in Zwaluwe in de Klaverpolder verwijderd worden, daar dit leen slechts op persoonlijke titel in de Merwede was geregistreerd “) .

LENEN VAN DE MERWEDE
DUSSEN

7. Het ambacht (1569: de ambachtsheerlijkheid) van Muilkerk en de tienden (1569: met de koren- en smaltienden, visserij, vogelarij, wind, gemaal en alles, wat de ambachtsheerlijkheid toebehoort, gelegen, aan de Dussen tegen het land van Altena, jaarlijks 100 pond waardig: er hangen drie leenmannen van af).
24-2-1413: Jan van Herlaar voor Jan van de Merwede, zijn vrouw, zoals heer Willem van de Merwede ') hield van heer Daniel van de Merwede in broederscheiding, archief Berg, charter.
18-4-1455: Adriaan van Herlaar, ridder.
20-1-1482: Jan van Herlaar, ridder.
. .-.-1503: Frederik van Herlaar.
. .-.-1513: Frederik van Herlaar met ledige hand.
. .-.-1536: Adriaan van Herlaar.
27-1-1561: Adriaan van Herlaar, neef van de leenheer, met ledige hand en lijftocht van Hildegonde van Tuil, zijn vrouw.
. .-.-1569: Adriaan van Herlaar vermeld, hem aangekomen bij dode van Frederik, zijn vader, LRK 340 fo. 172~.
29-12-1594: Brien de Feiter te Gorinchem bij overdracht door Adam van de Heuvel voor Arnout van Lawijck voor Johanna van Herlaar, diens vrouw, charter Berg.
15-8-1600: Dammas van Bleijenburg voor Jan de Feiter Brienenz. met lijftocht van Hildegonde van Wijtvliet, weduwe van Adriaan van Herlaar, charter Berg.
1. Zie voor hem: Ons Voorgeslacht, jrg. 31, 1976, p. 131 nr. 1.
22-2-1601: Belast met f 5754,- voor de kinderen van Jan de Legnier door Dammas van Bleijenburg voor David de Feiter, Jan de Kok en Maria van Alveringen, weduwe van Brien de Feiter, voor Jan de Feiter, haar zoon, charter Berg.
1-7-1616: Hendrik Doedijns, commies ter Financie van Holland en West-Friesland, bij overdracht door Johan van Banckem, advokaat, voor Maria van Alveringen, diens vrouw, voor Jan de Feiter, oud 17 jaar, haar zoon, met lijftocht van Geertruida van Wijtvliet, weduwe van Adriaan van Herlaar, op 300 pond, charter Berg.
9-2-1637: Pieter Helman bij overdracht door Hubert Berck, ridder, voor Hendrik Doedijns Arnoutsz., charter Berg.
31-5-1645: (Filips) Helman voor (Jan) Helman, zijn neef, bij dode van Pieter, diens vader, charter Berg.
í5-4-1663: Laurens Busero, heer van Ginhoven, heer Aarts Heininge enz., raad ordinaris en rekenmeester, griffier en secretaris van de prins van Oranje, bij overdracht door G(erard) Bulsing voor Johan Helman, baron van Millebroek, heer van Ruisbroek enz., te Brussel, waarbij de verkoper Constantijn, zijn broer, zal afkopen, charter Berg.
5-10-1675: Cornelis Luycx, schout van Drimmelen en Standhazen, voor Elisabeth van Oudshoorn, weduwe van Laurens Busero, bij dode van haar man, charter Berg.
18-4-1681: Cornelis Luycx, schout van Drimmelen en Standhazen, voor Constantia Hoeuft, weduwe van Adriaan Busero, Johan Busero, heer van Hulshout, rekenmeester van Zeeland, Pieter Vastrick, commies in de griffie van de prins van Oranje, voor haar kinderen en voor Jacob van Germees, koopman te 's-Gravenhage voor wijlen Adriaan Busero, heer van Dussen Muilkerk en Ginhoven, secretaris en griffier van de prins van Oranje zoals Elisabeth van Oudshoorn, diens moeder, charter Berg.
4-11-1681: Johan van der Hoop, notaris en procureur te Dordrecht, voor Katharina Busero bij overdracht door Constantia Hoeuft, Pieter Vastrick, Jacob van Germees en Johan Busero voor de kinderen van Adriaan Busero, charter Berg.
30-10-1693: Dirk van Zuilichem, rentmeester, voor Iman Cau, gehuwd met Elisabeth Katharina Busero, met ledige hand, II fo.8 - 9 .
2-1-1720: Cornelis van Brandwijk, notaris en procureur te Meeuwen, voor Cornelis van Brandwijk, secretaris van Dussen, voor mr. Iman Cau, heer van Dussen Muilkerk en Ginhoven, gecommitteerde raad van de Staten van Zeeland en gedeputeerde ter admiraliteit van Middelburg enz., voor Jan, diens zoon, bij dode van Elisabeth Katharina Busero, diens moeder, II fo. 24v-31.
18-5-1772: Jan van der Stad, notaris en procureur te Dordrecht, voor mr. Iman Pauw, griffier van de Hoge Raad van Holland, Zeeland en Friesland, executeur van het testament van Gijsberta Elisabeth van der Beke, gest. 10-12-1771, douairière van Johan Iman Cau, raad ordinaris in het Hof van Holland, II pp. 159-182.
21-9-1772: Dirk Elemans bij overdracht door Marinus Elemans en Michiel Heimans voor mr. Iman Pauw, executeur testamentair, II pp. 182-196.

8. Een halve hoeve land in Muilkerk, oost: Robert Brievings hoeve, west: de Wijngaardswerf.
. .-.-1416: Jan van Malland.

9. Een halve hoeve land in Muilkerk, oost: Willem van der Dussen's hoeve, west: erven Willem Arnoutsz.
. .-.-1416: Wisschart Schaert te Muilkerk.
10. Een halve hoeve land in Muilkerk aan de Dussen en de wetering, strekkend van de halve Dussen tot het land van Altena, oost: erven Coman Dammasz. (14. . : met hun wetering), west: Jan Pietersz. van Leiden met de Zandhoeve.

Het leen 10 gesplitst in 10A en 10B.
10A. De helft van het leen.
25-3-1475: Jan Coster Arnoutsz.
28-5-1488: Gerard Coster Jansz.
10B. De helft van het leen.
. .-.-1488: Cornelis Gijsbertsz.

De lenen 10A en 10B verenigd tot 10.
. :.-14. . : Gerbrand van Coulster bij overdracht door Pieter Celink Woutersz.

11. Een hoeve land in Muilkerk aan de Dussen, west: Arnout van der Eik, oost: de nonnen van Dordrecht en1 Joris Moll.
28-11-1494: Gerbrand van Coulster.

12. Een halve hoeve land in Muilkerk, groot 7 (1521: 6) morgen, waar Gerbrand van Coulster de andere helft van heeft, aan de Dussen, (1521: strekkend van de halve Dussen tot het land van Altena), west: (1521: Joost van Wijtvliet Florisz.; 1561: erven Bruisten, Arnoutsz.), oost: (1561: Schalk Jansz. van Honswijk), (1521: jaarlijks 4 pond 18 s.; 1569: 14 pond; waardig).
. :.-15. .: Adriaan Cornelis Rudolfsz.
9-11-1521: Adriaan Cornelisz. vermeld, LRK 286 fo. 253.
24-5-1540: Cornelis Adriaansz.
29-10-1540: Arnout Adriaansz., broer van Cornelis Adriaansz.
17-4-1542: Jacob Adriaansz.
8-5-1561: Arnout Jacobsz.
. .-.-1569: Arnout Jacobsz., wonend aan de Dussen, vermeld, hem aangekomen bij dode van Jacob Adriaansz., zijn vader, LRK 340 fo. 173.
16-7-1579: Arnout Jacobsz. met ledige hand.

Het leen 12 gesplitst in 12A en 12B.
12A. Een halve hoeve, groot 3% morgen, aan de Dussen, strekkend van de halve Dussen tot het land van Altena, west: Jacob Pietersz. van Nuber (1712: Jacob Vermeys en kinderen van Willem van Dinteren, Pietersz.; 1742: Cornelis van Dinteren Willemsz.; 176Q: Pieter Zijlmans), boven oost: Adriaan Leenhouder te 's-Gravenmoer (1712: erven Jan Schipper Willemsz.; 1760: Anton Schippers), noord: (1760: boezemland van de kinderen van Josef Kamp; 1764: van de dochter van Josef Kamp), zuid: (1760: de Dussen).
27-7-1600: Adriaantje Jacobsd. bij dode van Arnout Jacobsz., haar broer.
27-11-1626: Pieter Willemsz., 2073.
. .-.-1681: Willem van Dinteren Pietersz.
6-6-1712: Cornelis van Dinteren bij dode van Willem, zijn vader, II fo. 19.
21-9-1724: Willem van Dinteren bij dode van Cornelis, zijn vader, II fo. 36.
22-10-1742: Pieter Donkersloot te Dussen Muilkerk bij overdracht door Willem van Dinteren Cornelisz., II p. 66.
29-12-1760: Roeland Donkersloot bij dode van Pieter, zijn broer, II p. 110.
18-5-1764: Ewout Bosveld, ontvanger van de personele 200e penning op de ambten te Dordrecht, voor Maria Verhagen, weduwe van Roeland Donkersloot, voor haar kinderen, te komen op Adriaantje, haar oudste dochter, waarna overdracht aan Gerard Timmers te 's-Grevelduin-Kapelle voor Adriaantje, zijn vrouw, II pp. 120-124.
6-7-1792: Martinus Verhoeven, predikant in de Grote Lindt en heer Oudelandsambacht, voor Adriana Timmers, zijn vrouw, bij dode van Gerard Timmers, ll.

12B. Een halve hoeve land in Muilkerk aan de Dussen, groot 3% morgen, oost: Cornelis Hollander (1786: Anton Lensveld), west: Roeland Donkersloot (1786: Gerard Timmers), zuid: de halve Dussen, noord: de boezemkade (1786: de boezemsloot).
22-5-1761: Anton Schippers te Dussen Munsterkerk bij dode van Willem Schippers, zijn vader, II pp. 111-112.
30-11-1786: Bastiaan Ouwerkerk voor Elisabeth Schippers, zijn vrouw, te Emmikhoven bij dode van Anton, haar vader, ll.

13. 3 morgen land (1717: in 10 morgen) in Dussen Muilkerk, (15. .: strekkend van de halve Dussen tot de eerste: 1569: Pauw: wetering), oost: (1521: Jacob Oom te Dordrecht: 1544: erven Jutte Witte; 1569: Schalk Jansz.; 1600: Ewout Jacobsz. en Wouter Laurensz.), west: (1521: Jan Willemsz. van Honswijk, gehuwd met Maria Schalk; 1544: Gerard Cornelisz.; 1569: Cornelis Jansz. en Adriaan Jansz.; 1600: Jan Cornelisz. en Cornelis Schalk met erven), (1521: jaarlijks 6 pond; 1569: 12 pond; waardig).
. .-.-1502: Joost Schalk.
. .-.-15. .: Maria, dochter van Joost Schalk.
30-10-1521: Maria Schalkend. vermeld, LRK 286 fo. 250~.
. .-.-1544: Schalk Jansz.
. .-.-1569: Schalk Jansz. van Honswijk, wonend aan de Dussen, vermeld, hem aangekomen bij dode van Maria Schalk, zijn moeder, LRK 340 fo. 172v-173.
27-12-1600: Jacob Pleunen voor Elisabeth, dochter van Cornelis Schalk van Honswij k.
27-7-1614: Cornelis Joosten voor Elisabeth, dochter van Cornelis Schalk van Honswijk, zijn vrouw.
17-3-1717: Pieter Pellikaan voor Cornelia van Honswijk, kleindochter van Cornelis Joosten, zijn vrouw, ten eigen na verzuim, om het goed te verkopen, II fo. 21v-23~.

14. 3½ morgen land (1758: zijnde de helft van 7 morgen), gelegen aan de Dussen in Dussen Muilkerk, strekkend van de wetering noordwaarts tot de ban van de Hil, oost: kinderen en erven van Jacob Hendriksz. Kievit (1758: de diakoniearmen van Dussen), west: erven Arnout van Olst en weeskinderen van Willem Gielen de Bruin (1758: de weduwe van Evert van Olst en Adriaan Heimans), (1790: zuid: de Vliet, noord: de wetering).
17-3-1717: Johan van Batenburg, wonend aan de Dussen, bij opdracht uit eigen (in ruil voor nr. 13), II fo. 23v-24~.
19-4-1724: Adriaan de Bruin, wonend aan de Dussen, bij dode van Gerard de Bruin en Johanna van Honswijk, zijn ouders, II pp. 35-36.
8-12-1730: Pieter Pesters te Waalwijk bij overdracht door Cornelis Rijken te Dussen Munsterkerk voor Cornelis van Brandwijk, schout van Dussen, curator van de boedel van Johanna van Honswijk, weduwe van Johan van Batenburg, moeder van Adriaan de Bruin, II pp. 45-48.
5-1-1758: Ewout Bosveld, majoor te Dordrecht, voor Maria Waltera Pesters te Waalwijk bij dode van Pieter, haar vader, gehuwd met Petronella Kievits, waarna overdracht aan Cornelis van Brandwijk Cornelisz., drost van Eethen en Meeuwen, schout van Dussen Muilkerk, curator van de boedel van Petronella Kievits, weduwe van Cornelis Rijken, te Dussen Muilkerk, II pp. 89-97.
2-3-1758: Anthony Lensveld, wonend onder Dussen, bij overdracht door Cornelis van Brandwijk Cornelisz., II pp. 99-100.
31-3-1790: Jacob Lensveld, wonend onder Dussen, bij dode van Anton, zijn vader, ll.

15. 3 morgen land in het ambacht van Muilkerk aan de Dussen, oost: erven Jacob van Brecht en de hoeve, genaamd Cort Jan, west: erven Job Pietersz. van Ruiven, strekkend van de halve Dussen tot de eerste dwarssloot of Vossedonkje toe.
17-1-1617: Cornelis Adriaan Reinersz.

Het leen 15 gesplitst in 15A, 15B, 15C, 15D en 15E.
15A. 360 roeden land in Dussen Muilkerk.
7-1-1632: Jan Spiering Jansz. bij overdracht door Cornelis Adriaan Reinersz., charter Berg.
24-5-1637: Pieter Helman bij overdracht door Jan Spiering Jansz., charter Berg.
De volgende beleningen zijn gelijk aan nr. 7.

15B. 425 roeden land in Dussen Muilkerk.
7-3-1642: Pieter Helman bij overdracht door Cornelis Kapitein Adriaansz., charter Berg.
De volgende beleningen zijn gelijk aan nr. 7.

15C. 615 roeden land in Dussen Muilkerk.
24-5-1637: Pieter Helman, charter Berg.
5-3-1642: Jan Helman, charter Berg.
De volgende beleningen zijn gelijk aan nr. 7.

15D. 400 roeden land in Dussen Muilkerk.
5-3-1639: Okker Kapitein Adriaansz., charter Berg.
7-3-1642: Pieter Helman, charter Berg.
De volgende beleningen zijn gelijk aan nr. 7.

15E. Een huis, hof, boomgaard en erf, groot 4 hont, strekkend zuid van de halve Dussen tot de heer van Dussen Muilkerk, oost: Pieter Huyman Bol, west: Adriaantje Willems van Overstege.
6-5-1640: Wouter de Roye Jorisz., schout van Muilkerk, 2073.
3-7-1652: Jan Helman bij overdracht door Wouter de Roye, charter Berg.
De volgende beleningen zijn gelijk aan nr. 7.

16. 4 (1521: 3) morgen land in het ambacht van Muilkerk, (1521: strekkend van de halve Dussen tot de naaste dwarssloot; 1569: Heineman Pietersz.) , west: de Wijngaardswerf, oost: Katelijne van der Dussen, (1521: jaarlijks 6 pond 6 s.; 1569: 12 pond: waardig).
. .-.-1502: Dirk Woutersz.
9-11-1521: Dirk Woutersz. vermeld, LRK 286 fo. 175~.
7-5-1538: Heineman Pietersz. bij overdracht door Dirk Woutersz.
18-8-1560: Pieter Heinemansz.
. .-.-1569: Pieter Heinemansz. vermeld, hem aangekomen bij dode van Heineman Pietersz., zijn vader, LRK 340 fo. 173.
5-7-1579: Pleun Jacobsz. voor Sofia, dochter van Pieter Heinemansz., zijn nicht.
11-5-1640: Wouter Jorisz. de Roy.

17. 3½ morgen land in Muilkerk aan de Dussen', strekkend van Dirk Woutersz. tot het erf van de graaf.
20-4-1530: Heineman Pietersz. bij verzuim.
N.B. - Op 18-1-1544 maakt heer Adriaan van Herlaar aanspraak op: 3 morgen, genaamd Vosseland, gekomen van de Indijkkamp, 4 morgen, zijnde het leen 16, en het Heufke, gekomen van Adriaan Cornelisz. Hij schrijft nogmaals 26-2-1549 aan Margaretha van Praat en legt als bewijsmateriaal over:
11-9-1474: Adriaan van Herlaar beleent Cornelis Dammasz. met een halve kamp, genaamd de Indijkkamp, in Muilkerk in Zuid-Holland, oost: de leenheer, west: de Broekse steeg, zuid: Staas Maasz., noord: mr. Jan Albertsz. te Dordrecht, eventueel te ruilen tegen een andere kamp, getuigen: Arnout Arnoutsz., Arnout Nikolaasz. en Jan Nermoys Arnoutsz.
Ontvangst van Floris Jansz., rentmeester van de vrouwe van Herlaar, weduwe van Adriaan van Herlaar, ridder, sedert 1-8-1480: Wouter Henriksz. aan de Dussen - 22 st. Pieter van Dijk aan de Dussen - 4 gouden rijders Jan Nessche - 4 gouden rijders.

[Bron: Ons Voorgeslacht, 1978 (betreffende Dussen 10-16)]

Terug naar Streekhistorie