Repertorium op de lenen van de Hofstede Heusden onder Dussen (1246-1650), door J.C.Kort
Van het bestaan van het leenhof van Heusden blijkt het eerst in 1246 (hier nr. 68). Eventuele registers, afkomstig van de familie Van Heusden, die uitstierf in 1331, zijn echter niet bewaard. Na 1331 kwam het leenhof aan de hertogen van Brabant. Diens registers, die beginnen in 1312, zijn aanwezig in het Algemeen Rijksarchief te Brussel. De registratie bevat tot 1440 geen volledige akten maar alleen uittreksels, die meestal ongedateerd zijn.1 In deze publicatie zijn voornamelijk leenhof nr.2 van de tijd van hertogin Johanna van Brabant en het door Galesloot gedrukte register2 benut. In 1357 verkreeg de graaf van Holland het land van Heusden en de daarbij behorende leenmannen. Deze werden voortaan geregistreerd door de Leen- en Registerkamer van Holland (LRK). Het kostte blijkbaar moeite orde op zaken te stellen. Op 17 november 1392 gaf de graaf tenminste opdracht aan de leenmannen om hun akten te tonen. Van 1505 tot 1551 was Heusden aan de graaf van Nassau verpand. Daaronder vielen ook de leenmannen, van wie een summiere registratie resteert, waarschijnlijk ontleend aan destijds nog beschikbare rekeningen van heergewaden. Wel was de pandheer vindingrijk geweest, daar hij lenen had gevonden, die in de eerdere registratie nooit waren voorgekomen.
DUSSEN
53. Een huis (1356: de timmering) en gezaat (1390: hofstede) te Dussen (1390: tot de uiterste kant van de midgraaf met een steeg ten westen daarvan tot de overste kant van de midgraaf, genaamd heer Jans gat), en 2 hoeven daaraan (13..: binnen de nieuwe graaf; 1356: tussen de Dussen en de midgraaf met het gerecht; 1390: zijnde een half weer van 8 morgen en het dagelijks gerecht van het hele weer in Muilkerk; 1440: zijnde de 2 hoeven groot circa 48 morgen; 1418: alles met manschappen en toebehoren; 1445: met heerlijkheid, tijns, tienden en land).
22-1-1330: Jan, heer van Heusden, knaap, heeft zijn eigen, dat hij van niemand
houdt, in leen gegeven aan een ongenoemde, vidimus van Willem van Zonne, deken
van Geertruidenberg, 28-9-1337, ARA. Brussel, Heerlijkheid Dussen, charter.
..-.-13..: Jan van der Dussen, Galcsloot, blz. 133 (HS.: Dusel(!); 50 morgen naast
land en heerlijkheid Heusden).
..-.-13..: Nikolaas van der Dussen bij dode van Jan, zijn broer, Leenhof Brussel, 2
fol. 55v.
11-10-1356: Arnout van der Dussen heer Nikolaasz., beleend door de hertogin van
Brabant, Hoge Raad van Adel, Familie Van der Dussen, inv. nr. 10.
10-1-1367: Lijftocht van Aleid, gehuwd met heer Arnout van der Dussen, LRK 50
fol. 109vnr. 692.
1-8-1387: Heer Arnout van der Dussen, baljuw van Zuid-Holland, mag het huis
optimmeren en het zal een open huis zijn, LRK 50 fol. 255v nrs. 1681-1682.
..-.-1390: Heer Arnout van der Dussen met ledige hand zoals roerend van de hofstede
Heusden, LRK 422 fol. 19 nr. 77.
13-7-1393: Lijftocht van Aleid, gehuwd met heer Arnout van der Dussen, LRK 52
fol. 90 nr. 385.
10-11-1403: Arnout van der Dussen, ridder, verpandt huis en 2 hoeven aan Gerard
van Zevenbergen, bastaard, LRK 53 fol. 41v.
1-2-1418: Arnout van der Dussen bij overdracht door Nikolaas van der Dussen, zijn
broer, die aankwam van Arnout, diens vader, LRK 59 (VIII) fol. 9v.
10-4-1439: Arnout van der Dussen, LRK 114 fol. 118v.
10-5-1440: Lijftocht van Aaf Foykensdr., gehuwd met Arnout van der Dussen,
LRK 114 fol. 154v.
31-8-1445: Jan van der Dussen bij dode van Arnout, zijn neef, waarna overdracht
aan Floris van der Dussen, zijn broer, LRK 115 c. Zuid-Holland fol. 17.
24-3-1451: Lijftocht van Elisabeth, dochter van Gozewijn van Varik, gehuwd met
Floris van der Dussen, LRK 116 c. Zuid-Holland fol. 40.
23-3-1455: Gijsbert van der Mye doet voor Aaf Foykensdr., weduwe van Arnout
van der Dussen, afstand van de lijftocht aan Floris van der Dussen, LRK 116 c.
Zuid-Holland fol. 48.
18-3-1457: Jan van der Dussen bij dode van Floris, zijn vader, LRK 116 c. Zuid-
Holland fol. 56v-57.
29-1-1498: Floris van der Dussen bij dode van Jan, zijn vader, LRK 122 c. Zuid-
Holland fol. 8.
27-2-1511: Jan van Langerak voor Jan van der Dussen bij dode van Floris, diens
vader, LRK 123 c. Zuid-Holiand foi. I2v-I3.
15-5-1531: Hulde van Jan van der Dussen, LRK 123 c. Zuid-Holland fol. 13.
21-8-1536: Govert van Brecht voor Cornelia van der Dussen, zijn vrouw, bij dode
van Jan van der Dussen, zoon van Barbara van Bochem, haar broer, behalve een
hoeve en hij vermaakte haar ook de zwanen, gehouden van Hoorne, en de wind- en
rosmolen en zij zal ƒ 200,- rijns van de memorie en ƒ 150,- als gespecificeerd betalen,
en Floris en Bruisten van Hardinxveld, zijn neven, vermaakte hij ƒ 300,- rijns
of 3 pond jaarlijks en Adriaan Jansz., zijn jonge dienaar, ƒ 100,- rijns of ƒ 6,-jaarlijks,
LRK 125 c. Zuid-Holland fol. 51v-52v.
16-1-1537: Jan Arnoutsz. voor Hildegonde van der Dussen, gehuwd met Hendrik
van Corteville, heer van Pauxelles, ridder, te Rijsscl met een hoeve ten westen van
het huis, groot 21 morgen, bij dode van Jan van der Dussen, haar broer, LRK 126
c. Zuid-Holland fol. 1.
20-2-1565: Franpois van Couwenhoven, procureur, voor Cornelia van der Dussen,
gehuwd met Govert van Brecht, ridder, bij dode van Hildegonde, haar zuster, met
de hoeve, LRK 130 c. Zuid-Holland fol. 36-37.
24-9-1575: Abraham Joostenz., dienaar, voor Cornelia van der Dussen bij dode van
Govert van Brecht, haar man, LRK 125 c. Zuid-Holland fol. 52v.
2-5-1585: Abraham Joostenz., schout van Hardinxveld, voor Johan van Brecht,
heer van Dussen, bij dode van Cornelia van der Dussen, diens moeder, LRK 137
fol. 39v-40v.
30-7-1593: Arnout Schroots voor Katharina de Quarre, gehuwd met Daniel Suys, voor
Jacob van Brecht, haar zoon, bij dode van Johan, diens vader, LRK 138 fol. 162v-164.
18-3-1604: Adriaan Staal Pietersz., schout van Dussen, voor Anna, dochter van
Govert van Brecht, weduwe van Hendrik Tseraarts, bij dode van Jacob, haar neef,
LRK 136 fol. 342-345.
11-2-1608: Adriaan Staal, schout, voor Walraven van Gent, heer van Heemstede en
Oyen, bij overdracht door Anna van Brecht, weduwe, LRK 140 fol. 334v-336.
17-5-1628: Walraven, baron van Gent, met een hoeve ten westen van het huis,
groot 21 morgen, zoals hij kocht in 1608 van Anna van Brecht, die aankwam van
Jacob van Brecht, haar neef, die aankwam van Jan van Brecht, diens vader, die aankwam
van Cornelia van der Dussen, diens moeder, na verzuim, LRK 145 c. Zuid-
Holland fol. 5-6v.
Van nr. 53 zijn nrs. 53A en 53B afgesplitst.
53A. ƒ 138,- karolus jaarlijks op het leen.
3-7-1604: Anna van Blehen, vrouwe van Schaatsbroek, weduwe van Jacques de
Quarre, heer van Haye, bij overdracht door Jacob Dassegny Maartensz., notaris te
Delft, voor Anna van Brecht, LRK 136 fol. 378-385v.
8-7-1646: Joris Fransz. van der Hoeve, rentmeester van Johan van Wachtendonk,
heer van Rijnsdorp, is gelost, LRK 136 fol. 383.
53B. ƒ 600,- en ƒ 150,- brabants op het leen.
5-3-1605: Katharina de Quarre, weduwe van Johan van Brecht, thans gehuwd met
Daniel Suys, heer van Laar, bij overdracht door Anna van Brecht, LRK 140 fol. 25v-35v.
Het leen is gelost.
54. 8 morgen land (1439: bedijkt en onbedijkt) aan de Dussen in Muilkerk (1388: in Zuid-Holland; 1390: strekkend van het land van Altena tot de Dussen), (1368: oost: Elisabeth van Loven, west: Armgard Gisels en kinderen).
8-2-1346: Willem Kint Maas Lissenz. uit Babiloniënbroek, nadat hertog Jan III van
Brabant, leenheer, aankwam van Hein Andriesz., met lijftocht van Agatha, zijn
vrouw, op de helft, LRK 120 c. Zuid-Holland fol. 18v, Galesloot, blz. 300.
19-10-1368: Nikolaas Brievonc Jan Brievoncsz., nadat de leenheer aankwam van
Arnout Danneman, met lijftocht van Elisabeth, zijn vrouw, op de mindere helft,
LRK 50 fol. 103vnr. 655.
10-5-1388: Marcelis Brievonc zoals Nikolaas, zijn vader, en zoals roerend van de
hofstede Heusden, LRK 50 fol. 275 nr. 1771.
..-.-1390: Marcelis Brievonc Nikolaasz. met ledige hand, LRK 422 fol. 18 nr. 64.
20-3-1439: Govert Brievinc, LRK 114 fol. 99.
4-7-1481: Simon Brievinc bij dode van Govert, zijn vader, LRK 120 c. Zuid-
Hollandfol. 18v.
55. Een halve hoeve (1472: bedijkt en onbedijkt; 1390: groot 8 morgen), in Muilkerk, strekkend van de Dussen tot het land van Altena, (1523: mr. Evert de Veer met een hoeve, beneden: Piexke, wonend te Werkendam).
19-10-1368: Engbert van derZande bij dode van Gisel, zijn vader, met lijftocht van
zijn moeder, LRK 50 fol. 103v nr. 653.
..-.-1390: Engbert Giselsz. met ledige hand zoals zijn ouders hielden van het huis
Heusden, LRK 422 fol. 18 nr. 63.
31-12-1420: Engelberr van derZande Giselsz., LRK 62 fol. 209.
10-4-1472: Rudolf Willemsz. bij dode van Dirk Engbert Giselszz. van der Zande,
zijn oom, waarna overdracht aan Arnout Banier Hendriksz., LRK 118 c. Zuid-
Holland fol. 16.
17-4-1506: Filips Banier bij dode van Hendrik Banier Arnoutsz., zijn vader, LRK
122 c. Zuid-Holland fol. 51.
9-9-1514: Jan Jacobsz. van Hardinxveld bij overdracht door Filips Banier
Hendriksz., LRK 123 c. Zuid-Holland fol. 23.
15-5-1523: Adriaan Arnoutsz. te Almkerk bij overdracht door Jan Jacobsz. van
Hardinxveld, LRK 124 c. Zuid-Holland fol. 32v-33.
15-11-1540: Maarten Antonsz. voor Anna, dochter van Gerard Arnoutsz., zijn
nicht, bij dode van haar vader en Adriaan Arnoutsz., diens broer, waarna overdracht
aan Cornelis Staal Pietersz., LRK 126 c. Zuid-Holland fol. 28.
16-4-1560: Jasper van der Staal bij dode van Cornelis, zijn vader, LRK 129 c. Zuid-
Holland fol. llv-12.
Het leen 55 gesplitst in 55A, 55B en 55C.
55A. 1 morgen, strekkend van de halve Dussen tot de halve wetering, met een
pad over de wetering, 3 roeden lang en 1 roede breed.
16-4-1560: Godschalk van Honswijk Jansz. bij overdracht door Jasper van der Staal
Cornelisz., LRK 129 c. Zuid-Holland fol. 12.
30-4-1570: Hendrik Pietersz. van Merenburg te Leiden bij overdracht door
Godschalk van Honswijk Jansz., LRK 131c. Zuid-Holland fol. 56.
26-1-1594: Govert Stevensz. bij dode van Hendrik Pietersz. van Merenburg, zijn
oom, LRK 138 fol. 223.
27-4-1599: Pieter Pietersz. van der Heede voor Agatha, dochter van Govert van
Merenburg, zijn nicht, bij dode van haar vader, LRK 139 fol. 219v-220, LRK 136
fol. 19-20.
6-12-1613: Mr. Nikolaas van Sorgen, advokaat bij het Hof van Holland, voor Jan
Jansz. van Dongen voor Agatha, diens dochter, bij dode van Agatha Govertsdr.,
haar moeder, LRK 141c. Zuid-Holland fol. 12.
16-6-1637: Matthijs Havius voor Agatha Jansdr., gehuwd met Jacob Sperwer, landmeter
te Dordrecht, bij dode van Agatha Govertsdr., haar moeder, na verzuim, waarna
overdracht aan Jacob Willemsz., wonend aan de Dussen, en Cornelis Pietersz. van
Schoonrewoerd beiden met de helft, die zij reeds verkregen van wijlen haar moeder,
LRK 147 c. Zuid-Holland fol. 37-40v, LRK 141 c. Zuid-Holland fol. 12.
55B. 3 morgen (1599: buitendijks), strekkend van de dijkaveling tot het land van Altena, oost: erven Laurens de Veer, west: de leenman.
14-5-1564: Godschalk van Honswijk bij overdracht door Jasper van der Staal Cornelisz., LRK 130 c. Zuid-Holland fol. 20.
De volgende beleningen zijn gelijk aan nr. 55A tot:
4-12-1637: Pieter Bastiaansz. Pellikaan, wonend aan de Dussen, bij overdracht door Jacob Sperwer voor Agatha, diens vrouw, LRK 147 c. Zuid-Holland fol. 44v.
55C. 3 morgen, strekkend van de Dussen tot de hofstede van Jasper van der Staal Cornelisz., oost: erven Laurens de Veer, west: Paulus Cornelisz.
14-5-1564: Adriaan Hendriksz. bij overdracht door Jasper van der Staal Cornelisz., LRK 130 c. Zuid-Holland fol. 20.
Het leen 55C gesplitst in 55D en 55E.
55D. 7 hont, (1612: noord: Adriaan Hendriksz., zuid: Godschalk van Hons-wijk).
31-5-1569: Dirk Hubcrtsz., wonend aan de Dussen in Muilkerk, bij overdracht door
Adriaan Hendriksz., LRK 131c. Zuid-Holland fol. 49.
7-4-1612: Anton Bastiaansz. Orangie voor Marietje Dirksdr. bij dode van Dirk
Hubertsz., haar vader, LRK 141c. Zuid-Holland fol. lv.
22-7-1616: Dirk Camp Cornelisz. bij overdracht door Anton Bastiaansz. Orangie,
gehuwd met Marietje Dirksdr., LRK 142 c. Zuid-Holland fol. 6v.
20-4-1627: Wouter Adriaansz. voor Jannetje, dochter van Cornelis Camp, zijn
vrouw, bij dode van Dirk, haar broer, LRK 144 c. Zuid-Holland fol. 40v.
55E. 11 hont.
22-9-1612: Johan van Vreeswijk voor Marietje, dochter van Hendrik Adriaansz.,
die aankwam van haar vader, die aankwam van Adriaan Hendriksz., diens vader, na
verzuim, LRK 141 c. Zuid-Holland fol. 5v-6v.
Het leen 55E gesplitst in 55F en 55G.
55F. 8 hont.
2-12-1629: Adriaan Verdoorn Jansz. bij overdracht door Corst Govertsz. voor
Marietje Hendriksdr., diens vrouw, LRK 145 c. Zuid-Holland fol. 23.
1-11-1634: Frank Jacobsz. voor Klaartje Jans Verdoorn, zijn vrouw, bij dode van
Adriaan, haar broer, LRK 147 c. Zuid-Holland fol. 8v-9.
5-12-1634: Ewout Adriaansz. van Lakerveld, wonend aan de Dussen, bij overdracht
door Frank Jacobsz., gehuwd met Klaartje Verdoorn, LRK 147 c. Zuid-
Holland fol. llv-12.
20-5-1642: Cornelis Bastiaansz. Pellikaan te Besoyen bij overdracht door Ewout
Adriaansz. van Lakerveld, LRK 149 c. Zuid-Holland fol. 14v-15.
55G. 3 hont.
2-12-1629: Adriaan Krijnen bij overdracht door Corst Govertsz. voor Marietje, diens vrouw, LRK 145 c. Zuid-Holland fol. 23v-24.
[Bron: Ons Voorgeslacht 1997 (359-364)]