Komeet van 1843 gezien te Dussen

In maart 1843 zullen de inwoners vol verbazing en verwondering naar de hemel getuurd hebben. Een tamelijk fel verlicht voorwerp verscheen aan het zwerk, zodanig dat het zelfs bij daglicht nog viel waar te nemen. De meeste mensen hadden geen notie van wat het was en weldra deden dan ook allerlei verhalen de ronde. De beter gesitueerden werden echter geinformeerd door de kranten waarop ze geabonneerd waren. Dat was echter alleen weggelegd voor de welgestelden want de voor een grotere groep van lezers beschikbare weekbladen zoals het Nieuwsblad van het Land van Heusden en Altena en de Bommelerwaard (sinds 1881) en de Echo van het Zuiden (sinds 1878) waren er nog niet. Om over een massainformatiemedium als de radio nog maar helemaal te zwijgen. De schout of burgemeester, notaris, dokter, pastoor, dominee en enkele rijke boeren en andere notabelen, zullen vermoedelijk al wel een krant in de bus gekregen hebben. Daarin konden zij alles lezen over dit wonderlijke natuurverschijnsel en deelden op hun beurt die vergaarde kennis met de locale gemeenschap. Het bleek te gaan om een komeet of dwaalster maar dan een met een opmerkelijk lange staart. Acht jaar eerder was de komeet van Halley langs gekomen, maar die was kennelijk van beduidend minder omvang en lichtsterkte dan dit exemplaar. Onderstaand een summier overzicht van de berichtgeving in de kranten ten aanzien van de komeet van 1843.

Uit Bredasche Courant van 23 maart 1843

In den avond van den 17den hebben de leden van het observatorium te Parijs, boven den dampkring, een lange luchtstreep opgemerkt, welken men voor den staart eener komeet heeft erkend, zonder nog de kern zelf van het luchtverschijnsel te kunnen onderscheiden. Deze is eerst Zondag avond tusschen acht en negen uren zeer duidelijk gezien; de komeet heeft een langen staart, gaande aan den horizon opkomende van de linker naar de regter zijde, en is een weinig gebogen. De komeet gaat door het beeld van de Visschen in dat van Eridan en eindigt in het sterrebeeld van den Haas. De komeet is ook reeds te Orleans, Amiens en in België gezien, en ook te Bonn waargenomen.

Bron: "GEMENGDE BERIGTEN". "Bredasche courant". Breda, 23-03-1843. Geraadpleegd op Delpher op 06-10-2015, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010151836:mpeg21:a0007

Uit Arnhemsche Courant van 22 maart 1843

Bonn , d.d. 8 maart 1843. Voor de eerste maal sedert vele jaren vertoont zich thans weder een komeet met langen staart, die hier gisteren avond, en waarschijnlijk wel overal, waar de hemel helder was, is waargenomen. Over dezen vreemdeling kan men nog slechts vermoedens uiten; waarschijnlijk komt hij uit het zuiden en is de aarde vrij nabij. Binnen weinige dagen zal men meer over denzelven zeggen en tevens bepalen kunnen, of hij nog lang zigtbaar blijven en ons bij een hoogeren stand aan den hemel het schouwspel van zijn prachtigen staart zal vertoonen, dan wel of hij, spoedig voorbijtrekkend, zich weldra in het Noorden verliezen zal.

Bron: "PRUISSEN.". "Arnhemsche courant". Arnhem, 22-03-1843. Geraadpleegd op Delpher op 06-10-2015, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010151076:mpeg21:a0003

Uit Algemeen Handelsblad van 25 maart 1843

De Komeet, welke ongetwijfeld de langstaartige Komeet zal genoemd worden, is ook hier verschenen. De ontzettende staart van deze dwaalster strekt zich van het gestarnte Orion, in eene diagonale lijn onder den Stier, den Ram en de Visschen uit. Hij beslaat alzoo de ruimte van drie hemelteekens, dat is van 80 tot 90 graden. De Komeet, die, volgens het gezegde van Justinus, bij de geboorte van Mithridatis in den hemel schitterde, had deze dimensién niet; de Komeet van het jaar 400 had slechts 45 graden; die van 1456, horrendae maguiludinis, zeggen de geschiedschrijvers, vertoonde zich slechts over 61 graden.

In den avond van den 17den Maart 1843, tusschen zeven en acht ure, is op een aantal punten in Frankrijk, Duitschland, België en Engeland, aan het uitspansel eene lichtende streep waargenomen, die men hier en daar ook gedurende eenige der volgends avonden heeft gezien, en die door de meeste sterrekundigen thans verklaard wordt, de staart eener komeet te zijn. De lichtende streep ving ten minste op den eersten avond, dat men die waarnam, tusschen de voeten van den Orion en het sterrebeeld de Haas aan, en strekte zich in den Eridanus tot aan den horizon uit. Te Parijs heeft de Heer Arago den 20sten eene voorlezing in de Akademie der wetenschappen over dit hemellicht gehouden, waarin hij onder anderen beweerd heeft, den 18den of 19den de kern der komeet te hebben ontdekt, hetgeen den eersten dag niet het geval was geweest. De Britsche sterrekundige, de heer J. South, heeft van de sterrewacht te Kensington, mede den 17den het eerst de lichtende streep gezien. Hij vergelijkt die, in eenen brief van zijne hand, met den staart van de komeet van 1811, en zegt, dat hij dien avond meer dan 45 graden van den staart meten kon, en door een teleskoop de sterren, ook van de vijfde grootte door de lichtende streep heen ontwaard had. In zijnen brief, die van den 21sten is gedagteekend, voegt hij er echter bij, dien laatsten avond in de nabijheid van de plaats aan den hemel, waar hij den 17den het licht had waargenomen, geenerlei spoor van de komeet te hebben kunnen ontdekken, niettegenstaande de lucht weder helder was. Alleen vertoonde zich toen een buitengewoon en verspreid licht, dat aan de Pleiades begon en zich over geheel het sterrebeeld Aries uitstrekte. Indien dit de staart van de komeet is schrijft hij, dan duidt zulks eene snelle beweging naar het noorden aan. De Heer Garthe heeft in een Keulsch blad een berigt doen plaatsen wegens de waarnemingen, die hij in den avond van den 19den, ten aanzien van dit luchtverschijnsel, beeft gedaan, doch verklaart het daarbij voor eene toch altijd hoogstopmerkelijke verschijning van zodiakaal licht. De Heer Eckhart, te Darmstadt, zegt daarentegen, ineen berigt van zijne hand, er niet aan te twijfelen, dat het hier den staart eener komeet geldt.

Bron: "BUITENLAND. Engelsche Post.". "Algemeen Handelsblad". Amsterdam, 25-03-1843. Geraadpleegd op Delpher op 06-10-2015, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010074362:mpeg21:a0002

Terug naar Streekhistorie


© Ton Lensvelt, e-mail adres: tonlensvelt@ziggo.nl