Dussen en het kasteel

Oorsprong Kasteel Dussen

In het ruige landschap van oeverwallen, doorsneden door het riviertje de Dusse, op de grens van Brabant en Holland, werd in 1330 een versterkte toren gebouwd, een donjon. De sterkte werd regelmatig in verband gebracht met Jacobus de Dussan in het midden van de twaalfde eeuw, doch hij was niet de bouwheer van de donjon. Van de bouwer is weinig bekend. De familie van der Dussen nam in aanzien toe en werd in de lage adel opgenomen. Jan I van der Dussen trouwde de rijke Elisabeth van Polanen. Hun oudste zoon Jan II van der Dussen werd vermeld onder de Hollandse edelen en hem vielen naast tienden in Aartswaarde en Hoekenesse ook het vruchtgebruik van tienden van landerijen aan de Alm toe. In 1314 werd hij beleend met een halve hoeve land in Dussen en kreeg hij het recht om nieuw land in te dijken en in leen te houden. Hiermee verwierf hij een behoorlijk grondgebied. Ook werd hij beleend met een huis, hoeve en hofstad en het gerecht van Muilkerk. Hij werd een man van aanzien. Om tegenwicht te bieden aan Holland in het omstreden grensgebied liet de hertog van Brabant door de Heer van Heusden in Dussen een versterking bouwen. Zo ontstond kasteel Dussen, van oorsprong een grote vierkante woontoren met muren van drie meter dikte, berekend op het weerstaan van in gebruik zijnde oorlogstuig. Jan III van der Dussen was zeer waarschijnlijk de eerste bewoner van de woontoren; hij werd onder de Brabantse adel vermeld. Zij broer Claes I van de Dussen volgde hem op maar werd later weer tot de Hollandse adel gerekend

Feitenkalender van Dussen en het kasteel

1156 In Echternach en in Brugge (1167) verschijnt met Jacobus van der Dussen het eerste lid van het later voor Dussen zo roemvolle geslacht. Hij wordt genoemd onder de getuigen van de graven Dirk VI en Floris III van Holland en blijkt te behoren tot de groep ministerialen, die door hun grote toewijding belangrijke bestuurlijke taken kregen toegewezen.
1288 In de Slag bij Woeringen vecht Jan I van der Dussen met 1500 andere ridders mee aan de zijde van Hertog Jan I van Brabant en breekt tijdens de gevechten zijn been. Kroniekschrijver Jan van Heelu legt het onfortuin als volgt vast:

“Van dien dat hen daer es gesciet
En mochtmense nu volprisen niet.
Daer leet groot ongemac
Her Jan van Dunse, die daer brac
Sijn been met ongevalle.”
1314 Jan II van der Dussen krijgt een halve hoeve land in Dussen in leen en krijgt later het recht land in te dijken.
1317 Jan II van der Dussen wordt beleend met een hoeve, huis en hofstad en het gerecht van Muilkerk
1330 De hertog van Brabant laat Jan VI, heer van Heusden, een donjon (woontoren) bouwen in Dussen om het hoofd te bieden aan de graaf van Holland.
1387 De graaf van Holland, Albrecht van Beieren, geeft Arent II van der Dussen toestemming de donjon uit te breiden tot een slot.
1421 De Sint-Elizabethsvloed verwoest het kasteel voor een groot deel.
1455 Floris I van der Dussen laat voor de schepenen van Den Bosch zijn eigendomsrechten op het kasteel in Dussen met de bijbehorende landerijen bevestigen
1456 Jan V van der Dussen krijgt het kasteel in leen.
1461 Door de aanleg van de Kornse Dijk wordt een deel van het land rondom het kasteel teruggewonnen.
1474 Jan V krijgt de heerlijkheid Munsterkerk in leen.
1577 Cornelia van der Dussen krijgt slot, huis en hofstede van Dussen in leen met alle bijbehorende rechten.
1573 Spaanse soldaten nemen het kasteel in.
1609 De nieuwe eigenaar Walraven baron van Gent, laat het kasteel verbouwen en geeft het de huidige allure. Zie het jaartal 1609 boven de grote toegangsdeur op de galerij.
1626 Walraven van Gent verkoopt het kasteel en de heerlijkheid Munsterkerk aan Eduard van Axel. Hij laat tussen de beide torens een vierkante derde toren bouwen.
1672 In dit 'rampjaar' plunderen Franse soldaten het kasteel.
1680 Met het gereedkomen van de bedijking van de Zuid-Hollandse of Nieuw Dussensche Polder wordt opnieuw een deel van het land van de Heer van Dussen definitief op het water herwonnen.
1682 Het kasteel wordt eigendom van de familie Van der Schueren van Hagoort.
1714 2600 'leijen, gekomen van 't huijs van Gansoijen' worden gebruikt voor de restauratie van het kasteel.
1727 Het kasteel wordt eigendom van Alexandre Coutte, graaf van Groesbeek.
1732 Renovatie Hervormde Kerk.
1758 Het kasteel wordt eigendom van de familie De Croix.
1809 Land van Heusden en Altena getroffen door een van hevigste watersnoden ooit. De toren van de Hervormde Kerk stort in.
1826 Bouw van R.K.Kerk aan De Sluis.
1842 Dorpsbrand aan De Sluis waarbij o.a. R.K.Kerk wordt verwoest.
1852 Herbouw toren van Hervormde Kerk in Muilkerk.
1863 Marie Camille de Croix, getrouwd met Marie Auguste d'Ursel, erft het kasteel van haar vader.
1892 Dorpsbrand aan De Sluis. Nieuwe raadhuis en en R.K. Kerk brandden af.
1901 Uit Frankrijk gevluchte Karmelitessen vinden onderdak op het kasteel.
1920 De Karmelitessen keren terug naar Frankrijk.
1924 Het kasteel wordt verkocht aan de familie Suringar.
1931 Rohna Petronella Frederika Suringar, de 'vrouw met de zes slapers', overlijdt op het kasteel.
1935 Het kasteel wordt aangekocht door de gemeente Dussen.
1940 Het kasteel wordt met tussenpozen gerestaureerd tot 1944.
1945 In het voorjaar richten beschietingen door de Canadezen zware vernielingen aan.
1953 Voltooiing van een langdurige restauratie.
1954 Het kasteel-raadhuis wordt door de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant en burgemeester Oderkerk officieel in gebruik genomen.
1997 Het kasteel verliest zijn raadhuisfunctie door de samenvoeging van de gemeenten Dussen en Werkendam.
2003 De laatste ambtenaren verlaten het kasteel en vertrekken naar het nieuwe raadhuis in Werkendam.

Eigenaren van het kasteel door de eeuwen heen

1298 Jan I van der Dussen
1316 Jan II van der Dussen
1329 Jan III van der Dussen
1356 Claes I van der Dussen
1387 Arent II van der Dussen
1411 Claes II van der Dussen
1418 Arent III van der Dussen
1439 Arent IV van der Dussen
1445 Jan IV van der Dussen
1445 Floris I van der Dussen
1456 Jan V van der Dussen
1496 Floris II van der Dussen
1509 Jan VI van der Dussen
1540 Cornelia van der Dussen
1585 Johan van Brecht
1593 Jacob van Brecht
1604 Anna van Brecht
1609 Walraven baron van Gent
1626 Eduard van Axel
1657 Maarten van Axel
1682 Eduard van der Schueren van Hagoort
1692 Jean Louis van der Schueren van Hagoort
1727 Alexandre Coutte, graaf van Groesbeek
1734 Jacques François Coutte, graaf van Groesbeek
1758 Alexandre I de Croix, markies van Heuchin en graaf van Bucquoy
1763 Alexandre II markies de Croix
1766 Charles I de Croix, pair de France
1832 Charles II de Croix
1863 Marie Camille, comte d'Ursel
1925 Familie Suringar
1935 Gemeente Dussen

Bronnen

700 jaar Kasteel Dussen, dr. Cees de Gast, 2002
Van woontoren tot kasteel-raadhuis, Johan Hendriks

Terug naar Streekhistorie


© Ton Lensvelt, e-mail adres: tonlensvelt@ziggo.nl