Op deze pagina wordt de geschiedenis van het ontstaan en de ontwikkeling van het dorp Dussen weergegeven in jaartallen.
| Jaartal | |||
| Vóór Sint Elisabethsvloed | |||
| ±200 vChr | Bewoning op de hoger gelegen stroomruggronden in het zuid-oostelijk deel van het Land van Heusden en Altena (Benedenland van Heusden). | Hendriks J.P.C.A. LvHeA, Archeologie en bewoningsgeschiedenis, (Tilburg/Amsterdam 1989 manuscript) p 132-135 | |
| Romeinse tijd | Vermelding van Dussen, waarschijnlijk slechts als waternaam; door het ontbreken van van vindplaatsen uit die tijd is twijfel gerechtvaardigd aan het bestaan van een nederzetting | Braams B.W. Weyden en zeyden in het broek, (Wageningen 1995) p 40 | |
| vóór 1000 | Woonplaatsen ontstaan op haast alle stroomruggen en oeverwallen, ook op de smalle oeferafzettingen westwaarts van de in het veen binnendringende rivieren. | Henderikx P.A. De beneden-delta van Rijn en Maas (Hilversum 1987), p 53 en kaart VII | |
| vóór 1100 | Muilkerk, deel van Altena en het karolingische Teisterbant en behorende tot dekenaat Woudrichem, bisdom Oudmunster-Utrecht. Muilkerk, samen met Munsterkerk en Heeraartswaarde, één der samenstellende delen van Dussen, maakte te zamen met de parochies Werkendam en Nye Almkerc (in 1421 verdronken) deel uit van het dekenaat van Woudrichem als enige niet-delen van het Land van Altena. Naar de mening van Johan Hendriks is hier sprake van losgemaakte heerlijkheden, oorspronkelijk deel van de Woudrichemmerwaard, en op die gronden waarschijnlijk ook behorend tot Teisterbant. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 2 en "Dussen. Onuitgegeven bronnen betreffende Dussen, 1305-1421", (Tilburg manuscript 1983) p 8. | |
| 11e-12e eeuw | Ontginning van Munsterkerk en Heeraartswaarde door graven van Holland georganiseerd vanuit een kleine hoeve in het gebied, gesticht op stroomrug van Dussen (in 10de eeuw of nog vroeger), en in bezit van de graven van Holland. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 2 | |
| 1105 | Heeraartswaarde - bestaande uit twee delen gelegen aan (oude) Maas en Alm - wordt als parochie genoemd | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1130 | In Allodium Bernense (lijst van goederen van de Abdij van Berne) wordt ook Dussen vermeld. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 2 | |
| 1156 | Oudste vermelding van Iacobus de Dussan. In Echternach wordt hij genoemd als getuige voor Dirk VI graaf van Holland. Hoeve, gesticht op stroomrug van Dusse (zie 11e-12e eeuw), uitgegroeid tot nederzetting van meer dan lokaal belang. | Koch A.C.F, Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot 1299. Deel I: Eind van de 7de eeuw tot 1222, ('s-Gravenhage 1970) nr. 140 | |
| 1167 | In Brugge wordt Jacobus van der Dussen genoemd onder de getuigen van graaf Floris III van Holland. Hij blijkt te behoren tot de groep ministerialen, die door hun grote toewijding belangrijke bestuurlijke taken kregen toegewezen. | Koch A.C.F, Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot 1299. Deel I: Eind van de 7de eeuw tot 1222, ('s-Gravenhage 1970) nr. 140 | |
| 1200 | Dussen en Heeraartswaarde door graaf Dirk VII van Holland in leen opgedragen aan hertog Hendrik I van Brabant | Braams B.W. Weyden en zeyden in het broek, (Wageningen 1995) p 50 | |
| Begin 13de eeuw | Allodium Bernese, opsomming van vrij goed van de abdij van Berne waarin ook bezittingen in Dussen worden genoemd | W. Hoevenaars, o.praem. Met Gansen Trou, (1960) p 174 | |
| 1216 | Eerste vermelding van de kerk van Herradeskerk in Heeraartswaarde. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1283 | Belening van Dussen en Heeraartswaarde aan Hertog van Brabant (Jan I) weer ongedaan gemaakt en terug aan graaf Floris V van Holland | Braams B.W. Weyden en zeyden in het broek, (Wageningen 1995) p 50 | |
| 1276 | Oudste vermelding van Muilkerk (hoeve van Mulekerke) en de kerk van Muilkerk. Graaf Floris V van Holland geeft dan 'een hoeve bij Mulekerke' in leen aan Hendrik de Lycte, na de dood van Willem Mughe. Kerk dateert waarschijnlijk reeds van vóór die tijd. | Fremery J. de, Oorkondenboek van Holland en Zeeland tot het einde van het Hollandsche Huis. Supplement, ('s-Gravenhage 1901) nr. 184 | |
| 1285 | Oudste vernoeming van Vorenzaterwaard als Willem van Altena er de helft van de tienden verkoopt aan Willem van Strijen. Ambachtsheer van Vorenzaterwaard was toen Gijsbrecht Bot van Eemkerk die de andere helft van de tiende in bezit had. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 85 | |
| 1286 | In een akte in het archief van de abdij van Sint Truiden wordt vernoemd: Arnoldus 'rectoris ecclesie de Mulkerke' (leider van een niet-parochiële, openbare instelling zoals: tehuis voor zieken, bejaarden, armen of wezen of een klooster- of kapittelkerk). | Website DONB (Digitaal Oorkondeboek Noord-Brabant): A. Hasselt, RA, toegangsnr. 715, archief abdij van Sint-Truiden, inv. nr. 397.) | |
| 1288 | Jan I van der Dussen vecht aan zijde hertog van Brabant tijdens Slag van Woeringen (Dld) en breekt been | Willems J.F., Rymkronyk van Jan van Heelu betreffende den slag van Woeringen van het jaar 1288, (1836) p 311 versregel 8524 -8525 | |
| na 1296 | Willem van Wijtvliet (Wzn, vermeldingen 1288-1326) ambachtsheer van Munsterkerk. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 85 | |
| tussen 1296-1318 | Willem van Wendelnesse volgt Gijsbrecht Bot van Eemkerk op als ambachtsheer van Vorenzaterwaard. Waarschijnlijk is Willem van Wendelnesse in deze periode tevens Willem van Wijtvliet opgevolgd als ambachtsheer van Munsterkerk. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 85 | |
| ±1306 | Stichting (seculier) kapittel van Munsterkerk door ambachtsheer Willem van Munsterkerk die kort daarvoor eveneens de parochiekerk van Munsterkerk - toegewijd aan de apostelen Philippus en Jacobus - gesticht zal hebben. Met de stichting van het kapittel was het aanzien van de plaatselijke kerk en van Willem van Wijtvliet aanzienlijk gebaat, net als zijn zieleheil en dat van zijn voorouders. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 89 en Schoengen M, Geschiedenis van het onderwijs in Nederland (1912) p 185 | |
| 1314 | Jan II van der Dussen krijgt een halve hoeve land in leen, en verwerft later het recht land in te dijken. | Website: Kastelen in Brabant | |
| 1316 | Kapittel van Munsterkerk overgebracht naar Brielle door heer Gerard van Voorne. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 76 | |
| 1317 | Jan II van der Dussen wordt beleend met een hoeve, huis en hofstad en het gerecht van Muilkerk | Gast, dr. Cees de, 700 jaar Kasteel-Dussen, (2003) p 18 | |
| 1319 | Willem van Wendelnesse stelt een oorkonde op i.v.m. de verkoop van het zogeheten Grote Eiland (in Munsterkerk) waarin hij zichzelf ambachtsheer van Munsterkerk noemt. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 84 | |
| 1329 | Jan III van der Dussen beleend met Heeraartswaarde dat reeds deel uitmaakt van de familiebezittingen | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1331 | Jan III van de Dussen benoemd tot slotvoogd van het nieuw (in 1330) gebouwde "huse van der Dussen" en twee hoeven hoeven die daar bij liggen, als erfleen van Heusden. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 5-6 | |
| 1334 | In den eersten in 't berijt van den Hoghen Vene. In Mulkerke. Ontfaen van Robben Snagghaert van semplre vredebraec: 7 libra" | H. J. Smit, De rekeningen der graven en gravinnen uit het Henegouwsche huis" (Tweede Deel), Rekening van heer Daniel van der Merwede, Baljuw van Zuid-Holland, 13 September 1333 tot 20 October 1334, (1929) p | |
| 1334 | Vredesverdrag tussen hertog Jan van Brabant en graaf Willem van Holland waarbij tevens een conflict tussen Jan van Wijtvliet en Gerard van Voorne (mogelijk over het kapittel van Munsterkerk) betrokken wordt. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 92 | |
| 1338 | Ridder Daniël VII van De Merwede (1300-1345) krijgt van de graaf van Holland de hoge rechtspraak van Muilkerk. | ||
| 1345 | Vanaf 1345 tot 1390 waren de zoons van Daniële VII, te weten: Daniël VIII en Willem van De Merwede (als zodanig vernoemd in 1377) ambachtsheer. | ||
| 1350 | Jan van Wijtvliet vecht het vertrek van het kapittel van Munsterk naar Brielle aan bij de paus in Avignon. | Engen, Hildo van Het kapittel van Munsterkerk in Historische Reeks LvHeA nr. 17 (2008) p 93 | |
| 1373 | Verkoop van de Grote Polder (of Oort) 24 morgen land in Heeraartswaarde door Arent II van der Dussen aan de kartuizers | BHIC, Archief Klooster Het Hollandse Huis bij Geertruidenberg, 1266 - 1593: regestnummer 171, Kopie inventarisnr 1, folio 119, n inventarisnr 2, 1e deel, folio 44v, G 67, Datering 1374-08-26 | |
| 1376 | Eerste vermelding van Muilkerk als ambacht | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1377 | Willem van de Merwede genoemd als heer van Muilkerk | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1383 | Vermelding van de Hoic (Hoek), 8 morgen land in de Vorensaterwairt (de latere Zuid-Hollandse polder) in Munsterkerk | BHIC, Archief Klooster Het Hollandse Huis bij Geertruidenberg, 1266 - 1593: regestnummer 265, Kopie inventarisnr 1, folio 116-116v, c inventarisnr 2, 1e deel, folio 84v, M 41, Datering 1383-02-14 | |
| 1387 | Arent II van de Dussen wordt baljuw van Zuid-Holland en bouwt (1387-1393) kasteel te Dussen uit tot een sterkte | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 7 | |
| ±1400 | Jan van der Dussen en zijn zoon Floris Janszoon worden in het Herlaerse Leenboek genoemd als leenverheffers van de hoeve Oud-Vaarle (Nuenen) | Brabants Heem, (1949) p 126 | |
| 1413 | Ambacht Muilkerk achterleen van heren Van der Merwede. Willem van der Merwede opgevolgd door dochter Jenne, gehuwd met Jan van Herlaer. De ambachtsheerlijkheid blijft gedurende meer dan anderhalve eeuw (1424-1594) in bezit van het geslacht Van Herlaar. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3-4 | |
| 1417 | Filips van de Lek beleend met Munsterkerk "alzo dat an beyden ziden van de Dussen in onsen lande van Zuythollant gelegen is" | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1418 | Arent III node (niet van harte) door Jacoba van Beieren beleend met het ambacht Heeraartswaarde met bijbehorende veer- en visrechten. | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1418-1421 | Als gevolg van Hoekse en Kabeljauwsche twisten wordt Arent III door Jacoba van Beieren ui Holland verbannen | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1421 | Sint Elisabethsvloed , Heeraartswaarde verdwijnt voorgoed in de golven | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| Ná Sint Elisabethsvloed | |||
| 1421 | Parochie Aartswaarde en Muilkerk stoppen hun bijdragen aan de bouw van de Dom van Utrecht | Ramaer, J.C., Holland bezuiden de Lek in de Middeleeuwen, vermelding in Rekeningen Utrechtsche Domfabriek, (1899) p | |
| 1423 | Parochie Munsterkerk stport ook met haar bijdragen aan de bouw van de Dom van Utrecht | Ramaer, J.C., Holland bezuiden de Lek in de Middeleeuwen, vermelding in Rekeningen Utrechtsche Domfabriek, (1899) p | |
| 1450 | Parochie Muilkerk draagt voor het eerst na St. Elisabethsvloed weer bescheiden bij aan de bouw van de Dom van Utrecht | Ramaer, J.C., Holland bezuiden de Lek in de Middeleeuwen, vermelding in Rekeningen Utrechtsche Domfabriek, (1899) p | |
| 1455 | Floris I van der Dussen laat zijn belangen te Dussen in een oorkonde vastleggen | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 9 | |
| 1456 | Jan V van der Dussen wordt met kasteel Dussen beleend | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 9 | |
| 1461 | Kornsedijk tussen Dussen en Werkendam wordt aangelegd | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1462 | Ridder Adriaan I van Herlaar wordt in 1462 beleend met een hoeve land in Muilkerk, de zogenaamde Adriaan van Herlaar hoeve of Ridderlijke Hofstad (ridderlijk goed). | Kort, J.C. de Repertorium op de lenen van de hofstede Strijen, 1290-1650. | |
| 1474 | Jan V van der Dussen wordt beleend met Munsterkerk | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1474 | Vermelding van het buitendijks gelegen Crayweer in Munsterkerk | Kort, Ons Voorgeslacht, (1978) p 368 | |
| Vanaf 16e eeuw | Muilkerk en Munsterkerk, nu beiden voorzien van naam Dussen, worden in kerkelijk en financieel opzicht als eenheid gezien. Niettemin zijn het nog steeds twee ambachten met twee ambachtsheren | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 3 | |
| 1514 | Informacie upt stuck der verpondinghe Dussen, te weten Monsterkerck ende Muylkerck door Jan Willemszoon van Honswijck, oudt 35 jaeren, ende Adriaen Aertszoon van der Eycke, scepenen in de Dussen voors., seggen by eede, upten 28en in Januario voors. | Fruin, R Informacie, den staet faculteyt ende gelegentheyt van de steden en dorpen van Hollant ende Vrieslant,om daerna te reguleren de nieuwe schiltaele, gedaen in de jaere MDXIV , (1866) | |
| 1810 | Erfgenamen van Dirk Elemans, heer van Muilkerk, bieden de vaste goederen onder Dussen Munsterkerk en Dussen Muilkerk als de heerlijkheid Muilkerk te koop aan. | Advertentie Dagblad der Provincie Braband van 27 december 1814 | |
| 1815 | Voormalig Hollandse gebieden - waaronder Dussen - definitief opgenomen in provincie Noord-Brabant | Hendriks Johan, Dussen, van woontoren tot kasteel-raadhuis, (1985) p 2 |