Inleiding
Hoewel het document geregistreerd staat als kohier van Muilkerk omvat het de aanslag voor de landerijen, tienden en huizen in Muilkerk èn Munsterkerk. Deze Honderdste Penning werd volgens de ordonnantie van 9 september 1569 geheven naar de waarde van de roerende en onroerende goederen. De heffing geschiedde namens de koning door de ontvanger van de beden.
Krachtens de ordonnantie zou, gezien de grote geldnood, de Honderdste Penning eenmalig geheven worden zowel op het roerend als op het onroerend goed. De waarde van het onroerend goed werd berekend volgens zijn rente, die in de stad hoger was dan op het platteland. Zo kwam de Honderdste Penning op de onroerende goederen neer op 16 à 22% van de jaarlijkse opbrengst ervan, wat als kapitaalsbelasting veel is, maar hij zou maar ééns geheven worden. Dat bleek achteraf gezien echter een loze belofte. De Honderdste Penning bleek namelijk niet alleen een vernieuwende maar ook rechtvaardiger heffing dan de beden. Er werden kohieren opgemaakt van 1569 tot 1586.
De taxatie voor de aanslag van 1579 in Muilkerk en Munsterkerk werd gedaan door de lokale notabelen: Cornelis Jans Potter, Ploen Jacobs, Jan Adriaense en Cornelis Schalxs. Voor wat betreft het gebruik van namen was er 36 jaar later niets veranderd. Ook in het kohier van 1579 was het gebruik van familienamen zeldzaam en bediende men zich voornamelijk van patroniemen.
De aanslag werd geheven in guldens, stuivers en penningen, de laatste soms ook wel duiten of oortjes genoemd. In de tekst wordt regelmatig vermeld dat de gulden 22 penning waard was. Dat was afwijkend van de Carolusgulden want die was onderverdeeld in 20 stuivers van 12 penningen, een indeling die bijna 300 jaar ongewijzigd zou blijven.
De aanslag leverde in totaal 182 gulden op: 37 gulden in het ambacht Muilkerk en 146 gulden in Munsterkerk. Dat was beduidend minder vergeleken met de tiende penning van 1543. Zelfs verhoudingsgewijs bracht de Honderdste Penning 60 % minder op dan de Tiende Penning. Het gehanteerde tarief zal dus beduidend lager geweest zijn.
Transcriptie 100e Penning Muilkerk/Munsterkerk 1579
Bronnen:
SALHA.nl Toegang 0352 Dorpsbestuur, Dussen-Muilkerk, invnr.1 Kohier van de 100e penning, 1579.
DBNL: Maandblad Streven. Jaargang 18. Desclée de Brouwer, Brugge / Utrecht 1964-1965.